Tết là gì mà lại được xem là dịp lễ quan trọng nhất của người Việt? Tại sao chúng ta gọi nó là Tết Nguyên Đán mà không phải cái tên nào khác? Cùng khám phá xem vì sao ngày Tết lại trở thành khoảnh khắc đặc biệt, gắn liền với những phong tục, tập quán độc đáo và niềm mong ước về một năm mới an lành, thịnh vượng của người Việt nhé!
Tết là gì? Tết Nguyên Đán là gì?
Tết mang ý nghĩa của một sự khởi đầu mới, là thời điểm đánh dấu chu kỳ gieo trồng, thu hoạch mới, cũng là lúc bắt đầu một năm âm lịch với những hy vọng và ước mơ mới. Chính vì vậy, Tết không chỉ là thời gian để nghỉ ngơi, mà còn là dấu mốc quan trọng trong đời sống tinh thần của người Việt, nơi mọi người đều cố gắng hoàn thành mọi việc, dọn dẹp sạch sẽ để đón một năm mới với tinh thần phấn khởi và suôn sẻ.
Với nhiều người Việt, Tết còn là dịp để đoàn tụ gia đình, là lúc con cháu dù đi làm ăn xa đến đâu cũng cố gắng trở về nhà. Không khí Tết chính là sự ấm áp của tình thân, của sự sum vầy và chia sẻ. Đó cũng là lý do vì sao, mỗi dịp Tết đến, tinh thần “trở về” luôn được nhắc đến như một phần không thể thiếu của truyền thống.
Còn Tết Nguyên Đán là gì? Đây là tên gọi chính thức và đầy đủ nhất của dịp lễ này trong văn hóa Việt Nam. Tết Nguyên Đán còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Tết Cổ truyền, Tết Âm lịch hay Tết ta, nhưng dù gọi bằng tên nào thì đây vẫn luôn là dịp lễ trọng đại nhất, mang ý nghĩa thiêng liêng sâu sắc đối với người Việt Nam.
Tại sao gọi là Tết Nguyên Đán?
Thuật ngữ “Tết Nguyên Đán” bắt nguồn từ tiếng Quảng Đông trong tiếng Trung Quốc, thể hiện sự pha trộn văn hóa và ngôn ngữ giữa khu vực này và Việt Nam. Trong tiếng Việt, cụm từ Tết là gì mang ý nghĩa sâu sắc liên quan đến sự khởi đầu mới của một chu kỳ năm theo lịch Âm.
Cụ thể, từ “Nguyên” có nghĩa là “đầu”, “mới bắt đầu” hoặc “nguyên thủy”. Đây là một từ được sử dụng phổ biến trong tiếng Hán – Việt để chỉ thời điểm mở đầu của một giai đoạn hay chu kỳ. Trong trường hợp của Tết Nguyên Đán, “Nguyên” biểu thị cho sự bắt đầu của năm mới, khởi đầu của một chu kỳ âm lịch với nhiều hy vọng, may mắn và sự thịnh vượng.
Còn “Đán” thường được hiểu là “buổi sáng sớm”, hoặc là thời điểm tinh mơ của một ngày mới. Tuy nhiên, trong lịch sử và văn hóa truyền thống, “Đán” còn liên quan đến khái niệm về con giáp đầu tiên trong chu kỳ 12 con giáp. Mỗi năm âm lịch sẽ tương ứng với một con giáp, và “Đán” tượng trưng cho sự mở đầu của chu kỳ con giáp ấy, mang ý nghĩa biểu tượng của sự khởi đầu mới mẻ và đầy tiềm năng.
Khi ghép hai từ “Nguyên” và “Đán” lại với nhau, cụm từ “Nguyên Đán” thể hiện ý nghĩa “buổi sáng đầu tiên của năm mới” hoặc “đầu năm mới”. Đây chính là biểu tượng cho sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, đồng thời là thời điểm mở ra một chu kỳ mới trong lịch Âm.
Nguồn gốc, ý nghĩa của Tết Nguyên Đán
Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết là gì? Nhìn chung, Tết Nguyên Đán gắn liền với lịch sử lâu đời và truyền thống văn hóa của người Việt. Chính vì thế, việc hiểu rõ các thông tin này sẽ giúp ta trân trọng hơn giá trị tinh thần sâu sắc mà ngày Tết mang lại.
Nguồn gốc
Một quan điểm phổ biến cho rằng Tết Nguyên Đán bắt nguồn từ Trung Quốc và được du nhập vào Việt Nam trong thời kỳ Bắc thuộc, khoảng 1000 năm trước Công nguyên. Điều này dựa trên sự tương đồng trong cách tính lịch âm và các phong tục truyền thống đón năm mới của hai dân tộc. Tuy nhiên, bên cạnh đó, nhiều câu chuyện truyền thuyết dân gian Việt Nam lại khẳng định nguồn gốc Tết Nguyên Đán có từ rất lâu đời, thậm chí trước cả thời kỳ Bắc thuộc.
Và một trong những truyền thuyết nổi tiếng nhất liên quan đến Tết Nguyên Đán chính là câu chuyện “Bánh chưng, bánh dày” – biểu tượng đặc trưng của ngày Tết trong văn hóa Việt. Truyền thuyết này kể lại rằng từ thời vua Hùng, người Việt đã biết tổ chức lễ hội đầu năm và có những nghi thức đặc biệt nhằm tưởng nhớ tổ tiên và tạ ơn đất trời. Điều này cho thấy, Tết không đơn thuần là lễ hội được du nhập mà đã ăn sâu vào truyền thống của người Việt từ rất sớm.
Đáng chú ý, trong các ghi chép của Khổng Tử, ông từng nhắc đến một lễ hội lớn của các bộ tộc thiểu số phương Nam, với những hoạt động nhảy múa, uống rượu và ăn chơi tưng bừng. Điều này khiến nhiều người suy đoán rằng Tết Nguyên Đán có thể bắt nguồn từ vùng đất Việt Nam hoặc các dân tộc bản địa trước khi lan rộng sang các khu vực khác.
Ý nghĩa
Ý nghĩa của Tết là gì? Theo truyền thống phương Đông, Tết là dịp để bày tỏ lòng thành kính với các vị thần bảo hộ như thần Đất, thần Mưa, thần Sấm, thần Nước hay thần Mặt trời, với mong muốn một năm mới được trời đất che chở, mang lại khí hậu thuận hòa và mùa màng bội thu.
Đồng thời, Tết còn mang ý nghĩa của sự khởi đầu mới, một trang trắng để xóa bỏ những phiền muộn, khó khăn của năm cũ và đặt niềm tin vào tương lai tươi sáng hơn. Chính vì vậy, không khí trước và trong những ngày Tết luôn rộn ràng với việc dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, trang trí thêm những vật phẩm mang ý nghĩa may mắn như câu đối đỏ, cây đào, cây mai, hay các món ăn truyền thống. Mọi người tin rằng, việc chuẩn bị chu đáo này sẽ giúp gia đình đón nhận nguồn năng lượng tích cực, may mắn trong suốt năm mới.
Bên cạnh đó, Tết Nguyên Đán còn là thời điểm để gắn kết tình thân trong gia đình và cộng đồng. Những ngày Tết, dù xa cách đến đâu, con cháu cũng cố gắng trở về bên gia đình, cùng nhau sum họp, chia sẻ niềm vui và thắp hương tưởng nhớ ông bà tổ tiên. Việc này không chỉ thể hiện lòng biết ơn sâu sắc mà còn giúp củng cố mối liên kết giữa các thế hệ, duy trì nét đẹp truyền thống và giá trị văn hóa của dân tộc.
Cách tính Tết Nguyên Đán như thế nào?
Cách tính Tết là gì? Tết Nguyên Đán bắt đầu vào ngày đầu tiên của năm âm lịch, thường rơi vào khoảng từ cuối tháng Giêng đến đầu tháng Hai dương lịch. Nguyên nhân khiến ngày Tết âm lịch không cố định là do đặc điểm của lịch âm, có chu kỳ dựa trên 12 tháng âm, mỗi tháng dài từ 29 đến 30 ngày, dẫn đến tổng số ngày trong năm âm lịch ngắn hơn năm dương lịch khoảng 10 đến 12 ngày. Để điều chỉnh sự chênh lệch này, người ta áp dụng quy luật nhuận, tức là mỗi 3 năm sẽ thêm một tháng nhuận nhằm đảm bảo năm âm lịch không bị lệch quá xa so với chu kỳ thời tiết và mùa vụ.
Chính vì vậy, thời điểm bắt đầu Tết Nguyên Đán sẽ dao động trong khoảng từ ngày 21 tháng 1 đến ngày 20 tháng 2 dương lịch. Việc xác định chính xác ngày mùng 1 Tết phải dựa vào sự quan sát kỹ lưỡng của các nhà thiên văn học cổ truyền, dựa trên thời điểm trăng non xuất hiện trong tháng đầu tiên của năm âm lịch. Ngày mùng 1 Tết được xem là khởi đầu của một chu kỳ mới, là thời điểm quan trọng nhất trong năm để người dân bắt đầu một hành trình mới với nhiều hy vọng và may mắn.
Tết Nguyên Đán người lao động được nghỉ mấy ngày?
Theo quy định của Bộ Luật Lao động năm 2019, người lao động, cán bộ, công chức, viên chức trên toàn quốc được nghỉ Tết Nguyên Đán ít nhất 5 ngày và hưởng nguyên lương trong những ngày nghỉ này. Đây là chính sách nhằm bảo đảm quyền lợi nghỉ ngơi, đồng thời tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trong dịp lễ quan trọng nhất trong năm.
Khoảng thời gian nghỉ Tết được người sử dụng lao động linh hoạt lựa chọn giữa hai phương án phổ biến: một là nghỉ 1 ngày cuối năm âm lịch cùng với 4 ngày đầu năm mới, hoặc hai là nghỉ 2 ngày cuối năm và 3 ngày đầu năm âm lịch. Việc này giúp doanh nghiệp và tổ chức có thể chủ động sắp xếp lịch làm việc sao cho phù hợp với đặc thù hoạt động nhưng vẫn đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
Ngoài ra, tùy theo từng doanh nghiệp, các ngày nghỉ cuối tuần hoặc ngày nghỉ phép năm có thể được cộng dồn vào dịp Tết, tạo nên kỳ nghỉ dài hơn, giúp người lao động có thêm thời gian thư giãn hoặc tham gia các hoạt động lễ hội. Tuy nhiên, người sử dụng lao động vẫn cần tuân thủ nghiêm túc quy định về lịch nghỉ lễ để tránh ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.
Những điều nên làm trong ngày Tết là gì?
Trước tiên, việc dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ là điều không thể thiếu. Đây không chỉ là hành động làm mới không gian sống, xua tan những điều không may của năm cũ mà còn mang ý nghĩa đón chào vận may, tài lộc cho năm mới. Việc trang trí nhà cửa với câu đối đỏ, hoa mai, hoa đào, hay các vật phẩm phong thủy cũng giúp tăng thêm vẻ đẹp và sự may mắn trong ngày Tết.
Một hoạt động quan trọng khác là chuẩn bị và dâng lễ cúng tổ tiên. Đây là nghi thức thể hiện lòng biết ơn, sự kính trọng đối với ông bà, tổ tiên đã khuất, đồng thời cầu mong sự phù hộ, che chở cho gia đình một năm mới bình an, thịnh vượng. Việc thắp hương và cúng lễ cũng giúp mọi người cảm nhận sự gắn bó, kết nối giữa quá khứ và hiện tại.
Trong ngày Tết, người Việt thường dành thời gian sum họp bên gia đình, thăm hỏi, chúc Tết ông bà, cha mẹ và người thân. Đây là dịp để thể hiện tình cảm, sự quan tâm và tạo dựng mối quan hệ bền chặt giữa các thành viên trong gia đình cũng như cộng đồng xung quanh. Việc mừng tuổi cho con cháu cũng là truyền thống đẹp, mang ý nghĩa chúc phúc và mong muốn may mắn.
Song song, mọi người thường tham gia các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống như múa lân, đốt pháo hoa, hay đi chùa lễ Phật cầu may. Những phong tục này không chỉ làm không khí Tết thêm sôi động mà còn giúp gắn kết cộng đồng và lưu giữ giá trị văn hóa dân tộc.
Kết luận
Tết là gì? Đó không chỉ đơn thuần là ngày lễ đầu năm mà còn là biểu tượng sâu sắc của văn hóa, truyền thống và tinh thần đoàn viên trong mỗi gia đình Việt Nam. Qua những phong tục, nghi thức và hoạt động đặc trưng trong dịp Tết, người ta không chỉ chào đón một năm mới với nhiều hy vọng, may mắn mà còn giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
Xem thêm:
