Vẽ mặt nạ thường xuất hiện và có ý nghĩa quan trọng trong nhiều dịp lễ truyền thống và nghệ thuật khác nhau. Chiếc mặt nạ quen thuộc với tuổi thơ của mỗi người, là những chiếc mặt nạ tôn ngộ không, trư bát giới, mặt nạ thủy thủ mặt trăng,… là những món quà nhỏ mà chúng ta được phát đêm Trung thu. Cả khi ngồi trên ghế nhà trường, trong bộ môn mỹ thuật chúng ta cũng đã từng được học bài vẽ mặt nạ lớp 8. Đây là bài tập cho chúng ta thỏa sức sáng tạo với tâm hồn nghệ thuật hồn nhiên, bay bổng. Vậy, để vẽ mặt nạ độc đáo mang dấu ấn của riêng mình cũng như thể hiện được nhân vật muốn truyền tải, chúng ta cần chuẩn bị những gì?
Mặt nạ là gì
Mặt nạ là một vật trang trí được làm từ các chất liệu như gỗ, giấy, vải, nhựa, hay kim loại, thường được thiết kế để che khuất hoặc thay đổi diện mạo của khuôn mặt người hoặc thú, thường được đeo lên trên mặt người để biểu diễn một nhân vật, tình cảm, tính cách, hoặc để tham gia vào các hoạt động nghệ thuật, văn hóa, lễ hội hoặc giải trí. Mặt nạ có thể có các hình dáng, màu sắc và chi tiết khác nhau, phản ánh sự đa dạng của người sáng tạo và của văn hóa từng vùng miền.
Các bước vẽ mặt nạ
Có nhiều hình dáng khác nhau cho mặt nạ như hình tròn, hình trái xoan, cũng có thể là hình mặt người hoặc mặt thú. Mặt nạ có các loại mang vẻ dữ tợn về hình dáng và màu sắc, cũng như có những loại mang vẻ hài hước, hóm hỉnh và hiền lành. Mặt nạ thường được thiết kế với sự cách điệu cao về hình dáng, bố cục và màu sắc, nhưng vẫn giữ được sự tương đồng với hình dáng thật. Để vẽ mặt nạ sao cho vừa đẹp, độc đáo lại thể hiện được và làm nổi bật tính cách của nhân vật, hãy cùng theo dõi 7 bước đơn giản sau.
Bước 1: Lên ý tưởng cho mặt nạ
Bạn có thể tìm kiếm ý tưởng cho chiếc mặt nạ của mình bằng cách tìm hiểu các loại mặt nạ truyền thống của các vùng miền, các dân tộc khác nhau ở Việt Nam và trên thế giới hoặc xem các thể loại tranh, ảnh và các tác phẩm nghệ thuật khác liên quan đến mặt nạ, điều này sẽ giúp bạn có thêm nhiều góc nhìn đa dạng và thú vị.
Hoặc để đơn giản hơn, bạn cũng có thể ngắm nhìn cuộc sống hằng ngày và thế giới xung quanh với cảnh quan, động vật, cây cối và các yếu tố tự nhiên khác. Chúng đôi khi có thể cung cấp cho bạn ý tưởng độc đáo về hình dáng, màu sắc và chi tiết cho mặt nạ. Và nếu bạn là một người có óc sáng tạo, tất nhiên hãy tạo hình nên chiếc mặt nạ từ tình cảm và ý tưởng cá nhân, bằng cách suy nghĩ về các ý tưởng hoặc thông điệp bạn muốn thể hiện qua mặt nạ, điều gì là động lực để bạn vẽ mặt nạ? Điều này còn cực kỳ hiệu quả trong việc giúp bạn xác định hướng đi cho phong cách vẽ mặt nạ của mình.
Bước 2: Chuẩn bị các công cụ và vật liệu
- Giấy hoặc bìa cứng: Bạn có thể chọn giấy vẽ, bìa cứng hoặc giấy bồi để làm khung (cơ sở) cho chiếc mặt nạ của mình tùy thuộc vào loại mặt nạ và mục đích mà bạn nhắm đến.
- Bút chì và giấy để vẽ mẫu hình: Bạn cần bút chì để vẽ mẫu hình mặt nạ trước khi đè nét mực đen. Mẫu hình sẽ giúp bạn phác thảo ra từ đó hình dung rõ hơn về hình dáng và chi tiết mặt nạ.
- Công cụ cắt: Chuẩn bị thêm kéo và dao rọc giấy nếu bạn muốn cắt mặt nạ từ giấy hoặc bìa cứng.
- Bút vẽ hoặc bút chì màu: Đây là công cụ để tạo ra các đường viền, tạo nên chi tiết để chuẩn bị bước tô màu cho mặt nạ. Bạn có thể sử dụng bút bi, bút chì màu, hoặc bất kỳ công cụ vẽ nào phù hợp với chất liệu mặt nạ bạn đang dùng.
- Màu vẽ, sơn màu và bảng vẽ (nếu cần): Nếu bạn muốn sử dụng sơn để tô màu cho mặt nạ thì nên chuẩn bị thêm bảng màu để hỗ trợ việc tô màu được sạch sẽ hơn.
- Keo dán hoặc băng dính để dán các phần của mặt nạ lại với nhau hoặc dán giấy bồi lên mặt nạ.
- Phụ kiện: Bạn cần có dây chun để đeo mặt nạ. Ngoài ra bạn có thể chuẩn bị thêm các phụ kiện như đinh, lông, đá quý, hoa cỏ,… để trang trí mặt nạ.
Bước 3: Kẻ khung định hình và lên dáng vẽ mặt nạ
Để giúp cho mặt nạ của bạn được cân đối và khi trang trí được đối xứng, cần thiết phải vẽ khung định hình. Sử dụng bút chì, hãy vẽ một khung dáng chung đơn giản cho mặt nạ bằng một đường kẻ ngang và một đường sổ dọc. Nếu muốn chi tiết hơn bạn có thể chia khung nhỏ hơn với kích thước trán, mắt, mũi, miệng. Bước này sẽ giúp bạn xác định kích thước và hình dáng tổng thể của mặt nạ.
Sau khi có khung định hình cộng với việc dựa vào ý tưởng của mình, hãy bắt đầu phác họa dần các chi tiết cho mặt nạ. Dùng bút chì để định hình các đường cong khuôn mặt, tạo hình mắt, mũi, miệng và các chi tiết khác trên mặt nạ.
Bước 4: Vẽ mặt nạ bằng đường nét phác họa
Tiếp theo, vẽ các đường viền chính của mặt nạ bằng bút chì đậm 2B. Hãy xác định các đường biên, viền cạnh và các chi tiết chính như vùng mắt, mũi và miệng. Điều này giúp bạn xác định rõ hơn các phần cơ bản của mặt nạ. Sau khi đã có đường viền chính, bạn có thể xác định thêm các chi tiết như các đường cong mềm mại, các gợn sóng, hay các yếu tố trang trí khác.
Bước 5: Vẽ hoàn thiện mặt nạ
Sử dụng bút mực, bút lông đầu nhỏ hoặc bút chì đậm để lên đậm các chi tiết. Việc này giúp cho các đường nét trên chiếc mặt nạ được rõ ràng và sắc sảo hơn. Hơn nữa còn giúp bạn tô màu dễ dàng hơn, không bị nhem, lệch. Bạn có thể tập trung vào các đường biên, đường viền, và các chi tiết chính như mắt, mũi, miệng và các chi tiết trang trí. Tạo ra các đường nét mảnh và chính xác để tạo ra sự tương phản và sắc sảo cho mặt nạ. Việc vẽ viền giúp tạo ra độ tương phản tốt hơn giữa các phần chí tiết trang trí trên mặt nạ.
Bước 6: Tô màu cho mặt nạ
Dùng màu sắc, bút chì màu hoặc sơn để tô màu cho mặt nạ theo ý muốn. Mặt nạ đẹp hay xấu phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có yếu tố màu sắc. Các loại mặt mà chúng ta hay thấy thường có màu sắc tươi sáng bên cạnh các họa tiết trang trí vui nhộn. Bên cạnh đó bạn cũng cần lưu ý chọn màu sắc phù hợp với tính cách của nhân vật bạn muốn biểu diễn qua mặt nạ.
Bước 7: Hoàn thiện mặt nạ
Xem xét lại mặt nạ và hoàn thiện các chi tiết, đảm bảo mọi thứ được hoàn thiện một cách tốt nhất. Bạn cũng có thể trang trí thêm phụ kiện đã chuẩn bị như lông vũ, băng vải, đính đá,… để mặt nạ thêm phần đặc sắc. Sau đó tiến hành cắt mắt, mũi, miệng và luồn dây vào hai mang tai để được thành phẩm cuối cùng.
Với các bước trên, bạn có thể tạo ra một chiếc mặt nạ độc đáo và phù hợp với ý tưởng của mình. Hãy tỉ mỉ và kiên nhẫn trong quá trình thực hiện để có một chiếc mặt nạ ưng ý nhé.
Các kiểu mặt nạ truyền thống
Việt Nam có muôn hình vạn trạng các kiểu mặt nạ truyền thống phản ánh đa dạng văn hóa và truyền thống dân tộc. Từ mặt nạ giấy bồi với sự tinh tế trong cách làm thủ công, đến các loại mặt nạ gắn liền với nghệ thuật biểu diễn như trong chèo, múa rối nước và hát bội – tất cả đều tái hiện và tượng trưng cho sự phong phú của các nét đẹp văn hóa truyền thống Việt Nam.
Tạo hình mặt nạ Hát bội
Hát bội là một loại nghệ thuật truyền thống đặc biệt của Việt Nam và mặt nạ là một phần không thể thiếu trong biểu diễn Hát bội. Mặt nạ trong Hát bội thường được tạo từ gỗ hoặc giấy mạch nha và mang trong mình những ý nghĩa và hình ảnh đặc trưng của từng nhân vật. Mặt nạ này thường được thiết kế dựa trên các hình ảnh của các nhân vật lịch sử, truyền thuyết và văn hóa dân tộc. Chúng giúp kết nối quá khứ và truyền thống của đất nước, mang đến một cảm giác chân thực và sâu sắc cho người xem.
Nghệ nhân sẽ vẽ mặt nạ Hát bội với màu sắc rực rỡ và những họa tiết trang trí đa dạng. Điều này giúp tạo ra sự hấp dẫn và thú vị cho màn trình diễn Hát bội, làm cho các nhân vật trở nên sống động và cuốn hút. Mặt nạ không chỉ đại diện cho hình ảnh bề ngoài mà còn thể hiện tính cách và tâm hồn của của nhân vật. Những chi tiết trên mặt nạ như biểu cảm mắt, miệng, và các đường nét trang trí, tạo ra sự tương tác hiệu quả giữa người biểu diễn và khán giả.
Vẽ mặt nạ Chèo
Chèo là một loại hình nghệ thuật truyền thống của Việt Nam, kết hợp giữa diễn xuất, hát và múa để kể câu chuyện và truyền tải thông điệp cho khán giả. Trong chèo, các diễn viên thường đeo mặt nạ để thể hiện nhân vật một cách rõ ràng và nhận biết. Mặt nạ trong chèo có thể có các hình dạng khác nhau, phản ánh các nhân vật từ hài hước đến quỷ dữ, từ nhân vật lịch sử đến nhân vật trong văn hóa dân gian. Mỗi mặt nạ mang một biểu tượng riêng, có đặc điểm về hình dáng, màu sắc được thể hiện đầy đủ qua ngũ quan.
Mặt nạ giấy bồi trong đêm Trung thu
Xuất hiện nhiều trong đêm rằm Trung thu, là một món ăn tinh thần và là một món quà vô giá với các em thiếu nhi, mặt nạ giấy bồi đi theo năm tháng, là một thức quà đặc biệt mỗi đêm rằm tháng 8. Mặt nạ giấy bồi có rất nhiều hình dạng khác nhau, tái hiện lại những nhân vật trong truyện cổ tích, truyền thuyết dân gian hay trong đời sống hằng ngày và thậm chí là trong văn học và phim điện ảnh hiện đại như Ông Địa, Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới, Thị Nở, Chí Phèo, hay các nhân vật quen thuộc như chú Cuội, chị Hằng, thỏ ngọc,…
Việc vẽ mặt nạ giấy bồi và thương mại hóa chúng không chỉ tạo ra sự đa dạng và phong phú cho truyền thống mặt nạ giấy bồi, mà còn tượng trưng cho sự kết hợp giữa nghệ thuật và văn hóa, tạo nên những bức tranh sống động về các nhân vật và tái hiện những câu chuyện quen thuộc trong lòng người Việt Nam.
Tạm kết
Trong bài viết trên, Hoàng Hà Mobile đã hướng dẫn chi tiết cho bạn cách vẽ mặt nạ đơn giản để có thể ứng dụng vào thực hành bài học vẽ mặt nạ lớp 8 cũng như những môn học liên quan khác.
Bàn rộng hơn, vẽ mặt nạ không chỉ thể hiện khả năng sáng tạo và tay nghề của những người thợ thủ công mà còn gắn liền với những giá trị, truyền thống và câu chuyện độc đáo của mỗi dân tộc và vùng miền trong quốc gia. Việc tạo ra và sử dụng mặt nạ truyền thống đã và đang giữ vững một phần quan trọng trong việc duy trì và phát triển văn hóa đa dạng của Việt Nam.
XEM THÊM:
