Đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia, tài chính đóng vai trò rất quan trọng. Do đó, tài chính là gì là mối quan tâm hàng đầu của tất cả mọi người. Vậy tài chính được hiểu là gì? Bản chất, chức năng của tài chính trong nền kinh tế? Tất cả những thắc mắc trên sẽ được chúng tôi giải đáp trong bài viết dưới đây, mời các bạn tham khảo!
Tài chính là gì?
Khái niệm tài chính (Finance) trong kinh tế học bao gồm các mối quan hệ phân phối của cải xã hội dưới hình thức giá trị, phát sinh từ quá trình hình thành, tạo lập đến việc phân phối các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế chung. Mục tiêu của các chủ thể trong từng điều kiện cụ thể là điểm then chốt của các quan hệ tài chính này.
Tài chính là gì? Thông qua việc tạo lập, sử dụng các quỹ tiền tệ, tài chính sẽ tổng hợp các mối quan hệ phát sinh nhằm đáp ứng mọi nhu cầu của các chủ thể trong xã hội. Nó xuất hiện trong mọi lĩnh vực của xã hội từ cá nhân, doanh nghiệp đến các tổ chức chính phủ. Từ góc độ kinh tế học, tài chính được xem là khoa học về tiền tệ và các hoạt động liên quan đến tiền tệ, bao gồm việc cung ứng tiền tệ cho các nhu cầu thiết yếu. Điều này bao gồm việc quản lý các nguồn tài chính, đầu tư, tín dụng và các hoạt động tài chính khác nhằm đảm bảo sự ổn định và phát triển kinh tế.
Sự ra đời của tài chính
Qua tìm hiểu tài chính là gì chắc hẳn các bạn đã hiểu rõ hơn về nội dung này. Vậy tài chính ra đời từ khi nào? Tại sao tài chính lại xuất hiện? Sau đây là lý giải sự ra đời của tài chính cho các bạn nắm được.
Do sản xuất hàng hoá và tiền tệ
Sự ra đời của tài chính gắn liền với sự phát triển của sản xuất hàng hóa và tiền tệ. Khi xã hội bắt đầu có sự phân công lao động, tư liệu sản xuất và sản phẩm lao động bị chiếm hữu bởi các chủ thể khác nhau, nền sản xuất hàng hóa xuất hiện và tiền tệ được ra đời. Các quỹ tiền tệ được tạo lập bởi các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội và sử dụng để đầu tư phát triển kinh tế – xã hội. Các quan hệ kinh tế phát sinh từ đây đã làm nảy sinh phạm trù tài chính, phản ánh mối quan hệ phân phối của cải xã hội dưới hình thức giá trị.
Nguồn gốc ra đời của tài chính là gì? Đó là nền sản xuất hàng hóa – tiền tệ đã làm xuất hiện các nguồn tài chính, tức là của cải xã hội dưới hình thức giá trị. Trong điều kiện kinh tế hàng hóa – tiền tệ, hình thức tiền tệ được các chủ thể trong xã hội sử dụng để phân phối sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân, tạo lập nên các quỹ tiền tệ riêng phục vụ cho những mục đích của mỗi chủ thể.
Tiền tệ không chỉ là phương tiện trao đổi mà còn là công cụ để quản lý và điều tiết các hoạt động kinh tế. Các quỹ tiền tệ này có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau như đầu tư, tiêu dùng, tiết kiệm và hỗ trợ các hoạt động kinh tế – xã hội, tạo ra một hệ thống tài chính phong phú và đa dạng trong xã hội.
Do sự xuất hiện của nhà nước
Sự ra đời của tài chính là gì và có liên quan mật thiết đến sự xuất hiện của Nhà nước không? Câu trả lời hoàn toàn là có, khi xã hội phát triển và nhà nước ra đời, các hoạt động tài chính được thúc đẩy mạnh mẽ. Với chức năng, quyền lực của Nhà nước cần duy trì các hoạt động, phát triển xã hội, tạo lập quỹ ngân sách nhà nước thông qua việc phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị. Điều này dẫn đến sự hình thành lĩnh vực tài chính nhà nước, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và mở rộng phạm vi hoạt động của tài chính cũng như phát triển nền kinh tế hàng hóa.
Hoạt động phân phối tài chính là một yếu tố khách quan nhưng nó chịu sự chi phối trực tiếp của nhà nước hoặc gián tiếp thông qua các chính sách kinh tế như chính sách thuế, chính sách tiền tệ và các chính sách tài chính khác. Nhà nước với quyền lực chính trị của mình, thông qua hệ thống các chính sách và chế độ, đã tạo ra môi trường pháp lý cho các hoạt động tài chính. Ngoài ra, nhà nước còn nắm quyền đúc tiền, in tiền và điều tiết lưu thông tiền tệ, đảm bảo sự ổn định và phát triển của nền kinh tế.
Bản chất của tài chính
Bản chất của tài chính là gì? Bản chất của tài chính có thể hiểu là các quan hệ kinh tế liên quan đến việc phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị. Thông qua các quan hệ này, các quỹ tiền tệ được tạo lập và sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu tích lũy và tiêu dùng của các chủ thể trong nền kinh tế.
Mặc dù bề ngoài tài chính có vẻ giống như các quỹ tiền tệ của các chủ thể trong xã hội nhưng tài chính không phải là tiền tệ. Về bản chất, trong trao đổi hàng hoá, tiền tệ là vật ngang giá chung với các chức năng cơ bản: phương tiện để đo lường giá trị hàng hóa, phương tiện trao đổi và phương tiện tích lũy. Trong khi đó, tài chính được hiểu là sự vận động tương đối của tiền tệ khi thực hiện các chức năng của mình, nhằm mục đích tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế.
Các mối quan hệ của tài chính là gì?
Bản chất của tài chính được thể hiện chi tiết qua các quan hệ kinh tế cơ bản trong quá trình phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị, bao gồm:
- Quan hệ giữa nhà nước với cơ quan, đơn vị kinh tế, dân cư: Đây là các quan hệ tài chính phát sinh từ việc nhà nước thu thuế, phí, lệ phí và chi tiêu ngân sách nhà nước để duy trì hoạt động và phát triển xã hội.
- Quan hệ giữa tổ chức tài chính trung gian với các cơ quan, tổ chức kinh tế phi tài chính là gì? Các tổ chức tài chính trung gian như ngân hàng, công ty bảo hiểm và quỹ đầu tư có vai trò quan trọng trong việc huy động và phân phối các nguồn vốn trong nền kinh tế.
- Quan hệ giữa các cơ quan, đơn vị kinh tế, dân cư với nhau và các quan hệ kinh tế trong nội bộ các chủ thể đó: Bao gồm các quan hệ tài chính phát sinh từ việc mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ, vay mượn, đầu tư và chia sẻ lợi nhuận giữa các cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức.
- Quan hệ giữa các quốc gia với nhau trên thế giới: Các quan hệ tài chính quốc tế phát sinh từ các hoạt động thương mại quốc tế, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), vay nợ và viện trợ quốc tế.
Các chức năng của tài chính
Trong bài viết này, chúng ta không chỉ tìm hiểu tài chính là gì mà còn khám phá các chức năng của tài chính. Sau đây là thông tin chi tiết về từng chức năng của tài chính cho các bạn tham khảo!
Chức năng huy động
Chức năng huy động của tài chính là một trong những chức năng quan trọng, liên quan đến việc tạo lập các nguồn tài chính thông qua việc huy động vốn từ nhiều nguồn khác nhau trong nền kinh tế. Chức năng huy động tài chính bao gồm việc thu thập các nguồn vốn từ các cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức khác trong xã hội. Điều này có thể thực hiện thông qua các hình thức như phát hành cổ phiếu, trái phiếu, huy động tiền gửi tiết kiệm,…
Nguồn vốn huy động được sẽ được sử dụng để đầu tư vào các dự án phát triển kinh tế, sản xuất kinh doanh, cơ sở hạ tầng và các hoạt động khác nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao mức sống của người dân. Việc huy động vốn tài chính là gì và cần tuân theo các nguyên tắc nào? Huy động vốn cần tuân thủ theo cơ chế thị trường, bao gồm quan hệ cung – cầu. Điều này có nghĩa là mức lãi suất, điều kiện vay vốn và các hình thức huy động vốn phải phù hợp với điều kiện thị trường và nhu cầu của các nhà đầu tư.
Để đảm bảo hiệu quả huy động vốn, cần đa dạng hóa các nguồn vốn bằng cách tận dụng cả nguồn vốn trong nước và nước ngoài, vốn ngắn hạn và dài hạn. Việc huy động vốn cũng đi kèm với quản lý rủi ro tài chính. Các biện pháp như đánh giá tín dụng, phân tích rủi ro, và lập kế hoạch tài chính kỹ lưỡng là cần thiết để đảm bảo rằng các nguồn vốn được huy động và sử dụng một cách hiệu quả và bền vững.
Chức năng phân phối
Chức năng phân phối của tài chính là một chức năng quan trọng, liên quan đến việc phân phối tổng sản phẩm xã hội dưới hình thức giá trị. Thông qua chức năng này, các quỹ tiền tệ tập trung và không tập trung được hình thành và sử dụng cho các mục đích nhất định. Phân phối thông qua tài chính bao gồm hai quá trình chính: phân phối lần đầu và phân phối lại.
Phân phối lần đầu của tài chính là gì? Quá trình phân phối tổng sản phẩm xã hội cho các chủ thể tham gia vào quá trình sản xuất vật chất và dịch vụ. Trong quá trình này, giá trị sản phẩm xã hội được phân chia thành các phần thu nhập cơ bản cho các yếu tố sản xuất như lao động, vốn, đất đai và doanh nghiệp. Các hình thức của phân phối lần đầu như:
- Tiền lương: Là phần thu nhập của người lao động nhận được từ việc bán sức lao động.
- Lợi nhuận: Là phần thu nhập của các chủ sở hữu doanh nghiệp từ việc đầu tư vốn vào sản xuất kinh doanh.
- Thu nhập từ đất đai: Bao gồm tiền thuê đất, thu nhập từ việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên.
- Thu nhập từ vốn: Là phần thu nhập từ việc cho vay vốn hoặc đầu tư tài chính, bao gồm lãi suất và cổ tức.
Phân phối lại
Chức năng phân phối lại của tài chính là gì? Là quá trình tiếp tục phân phối những phần thu nhập cơ bản và các quỹ tiền tệ đã được hình thành trong quá trình phân phối lần đầu ra phạm vi rộng hơn. Mục đích của quá trình này là điều chỉnh và cân đối thu nhập giữa các nhóm xã hội, khu vực và ngành kinh tế. Các hình thức phân phối lại bao gồm:
Thuế và phí: Nhà nước thu thuế, các khoản phí từ các cá nhân và doanh nghiệp, sau đó sử dụng các nguồn thu này để chi tiêu cho các hoạt động công cộng như y tế, giáo dục, an ninh, phúc lợi xã hội.
Trợ cấp và phúc lợi: Nhà nước cung cấp trợ cấp, các khoản phúc lợi cho các nhóm người có thu nhập thấp, người thất nghiệp, người già và các đối tượng yếu thế khác trong xã hội.
Chuyển giao nội bộ: Các doanh nghiệp, tổ chức có thể thực hiện các khoản chuyển giao nội bộ giữa các đơn vị thành viên, nhằm mục đích cân đối tài chính và phân bổ nguồn lực hiệu quả.
Chức năng giám sát
Cuối cùng, chức năng của tài chính là gì? Đó là chức năng giám sát đề cập đến khả năng khách quan của tài chính trong việc theo dõi, kiểm tra và đánh giá quá trình vận động của các nguồn tài chính nhằm tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ một cách hiệu quả. Chức năng này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và bền vững của hệ thống tài chính.
Chức năng giám sát tài chính là quá trình khách quan, tự động phát sinh từ bản chất của tài chính. Nó bao gồm việc theo dõi và đánh giá việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế. Các hoạt động giám sát này giúp đảm bảo rằng các nguồn tài chính được sử dụng một cách hiệu quả và đúng mục đích, đồng thời ngăn chặn các hoạt động gian lận và lạm dụng tài chính.
Tìm hiểu chức năng giám sát tài chính là gì còn bao gồm việc theo dõi, kiểm tra quá trình vận động của các nguồn tài chính từ lúc huy động cho đến khi phân phối và sử dụng. Khác với chức năng giám sát tài chính là quá trình khách quan, công tác kiểm tra tài chính là các hoạt động chủ quan của con người nhằm kiểm tra và đánh giá quá trình phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ. Công tác kiểm tra tài chính bao gồm các hoạt động như kiểm toán nội bộ/ bên ngoài; kiểm tra và tuân thủ; đánh giá hiệu quả.
Tạm Kết
Bài viết trên chúng tôi đã giải thích tài chính là gì? Bản chất, vai trò của tài chính trong nền kinh tế cho các bạn nắm được. Về cơ bản, tài chính có vai trò đặc biệt quan trọng, cần thiết để cá nhân, doanh nghiệp và Nhà nước phát triển. Tài chính còn có chức năng huy động, phân phối, giám sát nguồn tiền để thực hiện các mục tiêu phát triển. Mong rằng những thông tin trên giúp các bạn hình dung rõ hơn về tài chính và hãy tiếp tục theo dõi chúng tôi qua fanpage Hoàng Hà Mobile, kênh Youtube Hoàng Hà Channel để không bỏ lỡ những thông tin hữu ích nhé!
XEM THÊM:
