Dù sử dụng đã lâu nhưng có lẽ ít ai biết đến tác hại của máy lọc không khí nếu sử dụng sai cách. Với khả năng loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và mùi hôi, thiết bị này hứa hẹn mang đến không gian sống trong lành hơn nếu bạn biết cách sử dụng và bảo dưỡng hiệu quả. Vậy những tác hại nào có thể xảy ra khi sử dụng sản phẩm này và đâu là những quan điểm sai lầm cần được tìm hiểu rõ? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!
Tác hại của máy lọc không khí khi sử dụng sai cách
Nếu sử dụng máy lọc không khí sai cách, người dùng có thể chịu những tác hại như sau:
Giảm hiệu quả lọc không khí
Máy lọc không khí được thiết kế để loại bỏ bụi bẩn, phấn hoa, lông thú cưng và các hạt ô nhiễm khác trong không gian sống. Tuy nhiên, nếu bạn đặt máy ở góc khuất, gần tường hoặc nơi không khí không lưu thông tốt, luồng khí sạch sẽ không được phân phối đều khắp phòng.
Ngoài ra, việc không vệ sinh hoặc thay thế bộ lọc định kỳ khiến bụi và chất bẩn bám đầy, làm giảm khả năng lọc hiệu quả. Kết quả là không khí trong nhà vẫn chứa nhiều tạp chất, không đạt được chất lượng mong muốn, đặc biệt trong môi trường ô nhiễm cao như thành phố lớn.
Gây ô nhiễm ngược
Một trong những tác hại của máy lọc không khí khi sử dụng sai cách tiếp theo là nguy cơ ô nhiễm ngược. Bộ lọc của máy sau một thời gian sử dụng sẽ tích tụ bụi, vi khuẩn, nấm mốc và các chất gây dị ứng.
Nếu bạn bỏ qua việc vệ sinh hoặc thay thế, những chất này có thể theo luồng khí từ máy thổi trở lại không gian sống. Điều này không chỉ làm mất đi mục đích ban đầu của máy mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khỏe, đặc biệt với những người nhạy cảm như trẻ nhỏ, người già hoặc người mắc bệnh hô hấp.
Tăng nguy cơ hỏng hóc thiết bị
Máy lọc không khí là thiết bị điện tử cần được sử dụng và bảo quản đúng cách để duy trì tuổi thọ. Nếu bạn cắm máy vào ổ điện không ổn định, sử dụng nguồn điện không đúng với yêu cầu kỹ thuật hoặc để máy chạy liên tục mà không nghỉ theo khuyến cáo của nhà sản xuất, các bộ phận bên trong như động cơ, quạt hoặc mạch điện có thể bị quá tải và hỏng hóc.
Chưa kể, việc không vệ sinh máy thường xuyên khiến bụi bẩn len lỏi vào các khe hở. Từ đó làm tắc nghẽn hệ thống, dẫn đến chi phí sửa chữa hoặc thay mới tốn kém. Đây là tác hại của máy lọc không khí mà bạn cần chú ý trong quá trình sử dụng.
Ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng
Sử dụng máy lọc không khí không đúng cách có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe. Ví dụ, nếu bạn đặt máy quá gần giường ngủ hoặc khu vực sinh hoạt, luồng gió mạnh từ máy có thể khiến da khô, mắt cay hoặc khó chịu khi hít thở, đặc biệt trong mùa khô hanh.
Với các dòng máy có chức năng tạo độ ẩm, việc không điều chỉnh mức ẩm phù hợp có thể làm không khí quá ẩm, tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển, hoặc quá khô, gây kích ứng đường hô hấp. Những người bị hen suyễn hoặc dị ứng cần đặc biệt lưu ý để tránh các vấn đề này.
Lãng phí điện năng
Tác hại của máy lọc không khí khi sử dụng sai cách tiếp theo là lãng phí điện năng. Máy lọc không khí tiêu thụ điện năng phụ thuộc vào công suất và thời gian hoạt động. Nếu bạn chọn chế độ công suất cao cho một căn phòng nhỏ hoặc để máy chạy suốt ngày đêm mà không thực sự cần thiết, lượng điện tiêu thụ sẽ tăng lên đáng kể và đẩy hóa đơn tiền điện vượt ngoài dự tính.
Ngược lại, sử dụng công suất thấp cho không gian lớn lại không mang lại hiệu quả lọc, vừa lãng phí điện vừa không cải thiện được chất lượng không khí. Việc không đọc kỹ hướng dẫn để tối ưu hóa chế độ hoạt động là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này.
Tạo tiếng ồn khó chịu
Hầu hết các máy lọc không khí hiện đại được thiết kế để vận hành êm ái. Nhưng nếu bạn sử dụng sai cách, tiếng ồn này chính là tác hại của máy lọc không khí. Chẳng hạn, đặt máy trên bề mặt không bằng phẳng khiến máy rung lắc, hoặc chọn chế độ công suất cao trong không gian yên tĩnh như phòng ngủ sẽ làm tăng độ ồn, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và sự tập trung.
Với những người nhạy cảm với âm thanh, điều này không chỉ gây khó chịu mà còn làm giảm trải nghiệm sử dụng thiết bị. Từ đó khiến họ cảm thấy hối tiếc khi đầu tư vào máy.
Những quan điểm sai lầm khi sử dụng máy lọc không khí
Bên cạnh việc tìm hiểu những tác hại của máy lọc không khí, sau đây là những quan điểm sai lầm của những người sử dụng máy lọc không khí lần đầu mà bạn có thể xem qua:
Dùng máy lọc không phải vệ sinh
Sai lầm: Nhiều người nghĩ rằng máy lọc không khí không cần vệ sinh vì nó tự làm sạch không khí.
Thông tin chính xác: Máy lọc không khí cần được vệ sinh định kỳ, đặc biệt là các màng lọc. Bụi bẩn, lông tóc và các hạt tích tụ trên màng lọc có thể làm giảm hiệu suất hoạt động và phát tán ngược chất ô nhiễm nếu không được làm sạch. Bạn hãy kiểm tra hướng dẫn sử dụng để vệ sinh đúng cách, thường là lau chùi hoặc thay màng lọc theo thời gian khuyến nghị.
Bật máy lọc không khí suốt cả ngày
Sai lầm: Một số người cho rằng bật máy lọc không khí 24/7 là cách tốt nhất để giữ không khí sạch nhưng đây lại là tác hại của máy lọc không khí khi sử dụng sai cách.
Thông tin chính xác: Không nhất thiết phải bật máy cả ngày. Tùy thuộc vào chất lượng không khí trong phòng và nhu cầu sử dụng, bạn có thể bật máy vài giờ mỗi ngày hoặc khi không khí ô nhiễm (ví dụ: khi nấu ăn, hút bụi). Hầu hết các máy hiện đại có chế độ tự động điều chỉnh theo mức độ ô nhiễm, giúp tiết kiệm điện và kéo dài tuổi thọ máy.
Máy lọc không khí có thể lọc sạch 100% vi khuẩn hay vi rút có hại
Sai lầm: Nhiều người tin rằng máy lọc không khí có thể loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn và vi rút trong không khí.
Thông tin chính xác: Không máy lọc nào đảm bảo hút 100% vi khuẩn hay vi rút. Các máy dùng màng lọc HEPA có thể giữ lại tới 99,97% hạt có kích thước từ 0,3 micromet trở lên, bao gồm một số vi khuẩn và vi rút bám trên hạt bụi. Tuy nhiên, vi rút nhỏ hơn (như SARS-CoV-2) có thể cần công nghệ bổ sung như tia UV hoặc ion hóa để tiêu diệt. Hiệu quả vẫn phụ thuộc vào lưu lượng khí, vị trí đặt máy và thông gió.
Bật máy lọc cần đóng cửa
Sai lầm: Một số người nghĩ rằng phải đóng kín cửa để máy lọc hoạt động hiệu quả.
Thông tin chính xác: Đóng cửa giúp máy lọc tập trung làm sạch không khí trong không gian kín, nhưng không phải lúc nào cũng cần thiết. Nếu không gian thông thoáng hoặc có nguồn ô nhiễm từ bên ngoài (như khói bụi), bạn vẫn có thể mở cửa sổ một chút để thông gió, miễn là máy đủ công suất xử lý. Quan trọng là bạn cần đặt máy ở vị trí không bị cản trở luồng khí.
Màng lọc HEPA sẽ loại bỏ mọi mùi hôi
Ngoài việc tìm hiểu những tác hại của máy lọc không khí, bạn có thể xem qua quan điểm sai lầm sau về máy lọc không khí:
Sai lầm: Người dùng thường cho rằng màng lọc HEPA có thể loại bỏ mọi mùi hôi trong không khí.
Thông tin chính xác: Màng lọc HEPA chủ yếu giữ lại các hạt bụi, phấn hoa, lông thú, chứ không hiệu quả với mùi hôi (như khói thuốc, mùi thức ăn). Để khử mùi, máy cần màng lọc than hoạt tính (activated carbon) hoặc công nghệ khác như ion âm. Nếu máy của bạn chỉ có HEPA, mùi hôi có thể vẫn tồn tại.
Dùng máy lọc tốn nhiều điện
Sai lầm: Một số người lo ngại máy lọc không khí tiêu thụ điện năng lớn như máy lạnh hoặc quạt sưởi.
Thông tin chính xác: Hầu hết máy lọc không khí hiện đại được thiết kế tiết kiệm năng lượng, chỉ tiêu thụ từ 20-50W (tùy công suất), thấp hơn nhiều so với các thiết bị gia dụng khác. Nếu dùng ở chế độ thấp hoặc tự động, chi phí điện thường không đáng kể và chỉ mất vài nghìn đồng mỗi ngày với giá điện tại Việt Nam.
Mẹo sử dụng máy lọc không khí hiệu quả nhất
Sau đây là những mẹo giúp bạn tránh những tác hại của máy lọc không khí khi sử dụng sai cách mà bạn có thể tham khảo:
Đặt máy ở vị trí phù hợp
Vị trí đặt máy lọc không khí đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo không khí sạch lan tỏa đều khắp phòng. Bạn nên đặt máy ở khu vực trung tâm hoặc gần nơi bạn thường xuyên sinh hoạt, như cạnh ghế sofa hoặc đầu giường, để tận hưởng không khí trong lành nhất.
Hãy đảm bảo khoảng cách xung quanh máy ít nhất 30-50cm để luồng khí vào và ra không bị cản trở. Nếu phòng lớn hoặc có nguồn ô nhiễm cụ thể (như gần bếp), bạn hãy ưu tiên đặt máy ở nơi gần nguồn đó để xử lý hiệu quả hơn.
Chọn chế độ phù hợp với nhu cầu
Việc chọn đúng chế độ hoạt động giúp máy lọc không khí vừa hiệu quả vừa tiết kiệm năng lượng và tránh gặp những tác hại của máy lọc không khí. Hầu hết các máy hiện đại đều có chế độ tự động, tự điều chỉnh công suất dựa trên mức độ ô nhiễm không khí.
Khi không khí đột ngột ô nhiễm nặng, chẳng hạn sau khi hút bụi hoặc nấu ăn, bạn nên chuyển sang chế độ cao để làm sạch nhanh chóng. Ngược lại, vào ban đêm, chế độ yên lặng (quiet mode) sẽ giúp máy chạy êm ái, không làm phiền giấc ngủ mà vẫn duy trì không khí sạch. Điều chỉnh linh hoạt theo tình huống sẽ tối ưu hóa hiệu suất máy.
Vệ sinh và thay màng lọc định kỳ
Để máy hoạt động hiệu quả lâu dài và tránh những tác hại của máy lọc không khí như trên, việc vệ sinh và thay màng lọc định kỳ là không thể bỏ qua. Bạn nên lau sạch vỏ máy và kiểm tra màng lọc mỗi 1-2 tháng, loại bỏ bụi bẩn tích tụ bằng cách hút bụi hoặc rửa nhẹ (nếu màng lọc cho phép).
Màng lọc HEPA và than hoạt tính thường cần thay sau 6-12 tháng tùy thuộc vào mức độ ô nhiễm không khí và tần suất sử dụng, tốt nhất bạn hãy tham khảo hướng dẫn của nhà sản xuất. Đối với màng lọc sơ bộ (pre-filter), vệ sinh thường xuyên bằng nước hoặc hút bụi sẽ giúp kéo dài tuổi thọ các màng lọc chính, đồng thời duy trì hiệu suất tối ưu.
Chọn máy phù hợp với diện tích phòng
Để máy lọc không khí hoạt động hiệu quả, bạn cần chọn loại có công suất phù hợp với diện tích phòng. Bạn hãy kiểm tra chỉ số CADR (Clean Air Delivery Rate). Ví dụ, phòng 20 m² cần máy có CADR khoảng 150-200 m³/h để làm sạch không khí nhanh chóng.
Nếu máy quá yếu so với không gian, nó sẽ không thể xử lý hết ô nhiễm. Ngược lại, máy quá mạnh lại gây lãng phí điện. Đây cũng là những tác hại của máy lọc không khí thường gặp. Với nhà nhiều phòng, bạn có thể chọn máy nhỏ gọn, dễ di chuyển để linh hoạt sử dụng ở các khu vực khác nhau thay vì mua nhiều máy.
Theo dõi chất lượng không khí
Nếu máy lọc của bạn có cảm biến và màn hình hiển thị chất lượng không khí (như PM2.5 hoặc AQI), bạn hãy tận dụng tính năng này để theo dõi hiệu quả làm sạch. Khi chỉ số ô nhiễm cao, bạn có thể tăng công suất máy để xử lý nhanh hơn.
Khi không khí đã sạch (chỉ số thấp), bạn có thể giảm chế độ hoặc tắt máy để tiết kiệm điện. Việc nắm rõ tình trạng không khí giúp bạn sử dụng máy một cách chủ động và hiệu quả, tránh bật máy không cần thiết trong thời gian dài.
Máy lọc không khí là một công cụ hữu ích để cải thiện chất lượng không gian sống. Nhưng chỉ khi được sử dụng đúng cách thì nó mới phát huy tối đa công năng. Những tác hại của máy lọc không khí như ô nhiễm ngược, hỏng hóc thiết bị hay lãng phí điện năng đều bắt nguồn từ thói quen dùng sai của mọi người. Để tránh những rủi ro không đáng có, bạn hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và bảo trì máy định kỳ.
Xem thêm:
