RAM và ROM là những linh kiện hết sức thiết yếu đối với các thiết bị điện tử ngày nay như máy tính và điện thoại. Tuy nhiên, bạn đã hiểu rõ về ROM là gì chưa? Hay bạn đã phân biệt được RAM và ROM, giống và khác nhau như thế nào chưa? Nếu chưa vậy thì hãy để Hoàng Hà Mobile giải thích cho bạn hiểu rõ hơn nhé.
ROM là gì?
ROM, viết tắt của Read-Only Memory, là một loại bộ nhớ trong máy tính và các thiết bị điện tử khác. ROM được dùng làm nơi dữ liệu được lưu trữ và duy trì mà không thể thay đổi hay xóa đi thông qua các hoạt động của người sử dụng. Điều này có nghĩa là dữ liệu trong ROM được cố định khi thiết bị được sản xuất và không thay đổi theo thời gian sử dụng.
ROM đóng một vai trò quan trọng trong việc lưu trữ các chương trình máy tính cần thiết để khởi động hệ thống, gọi là firmware. Firmware này bao gồm các hướng dẫn cơ bản và các chức năng cần thiết để thiết bị hoạt động, chẳng hạn như BIOS trong máy tính cá nhân. Một số dạng ROM như ROM mask và PROM (Programmable ROM) cho phép lập trình một lần hoặc một số lần, nhưng không thể xóa.
Có nhiều loại ROM khác nhau, bao gồm ROM không giữ lại (EPROM), nơi dữ liệu có thể xóa và ghi lại bằng cách sử dụng các phương tiện như tia tử ngoại. Loại ROM này được sử dụng trong các ứng dụng yêu cầu cập nhật firmware. Ngoài ra, Flash ROM là một dạng phổ biến khác cho phép dữ liệu được lưu lại nhiều lần mà không cần loại bỏ chip từ thiết bị.
RAM là gì?
Sau khi bạn đã tìm hiểu được ROM là gì, thông tin quan trọng tiếp theo mà bạn cần biết đến đó chính là về RAM là gì. Từ thông tin khái niệm hữu ích này, bạn sẽ định hình được một vài điểm khác nhau giữa RAM và ROM. RAM, viết tắt của Random Access Memory (Bộ Nhớ Truy Cập Ngẫu Nhiên), là một loại bộ nhớ tạm thời trong các thiết bị điện tử. Ngược lại với ROM, RAM là nơi lưu trữ dữ liệu mà máy tính có thể truy cập và thay đổi nhanh chóng trong quá trình hoạt động.
Bộ nhớ RAM chủ yếu chứa dữ liệu và chương trình đang được sử dụng bởi hệ điều hành và các ứng dụng hiện tại. Khi bạn mở một chương trình trên máy tính, dữ liệu từ ổ cứng được tải lên RAM để tăng tốc quá trình truy xuất và xử lý. Sự tạm thời của RAM giúp máy tính thực hiện các tác vụ một cách nhanh chóng và mượt mà hơn.
RAM được chia thành các ô nhỏ gọi là ô nhớ, và mỗi ô nhớ có địa chỉ riêng. Cách thức này cho phép máy tính truy cập và đọc/ghi dữ liệu ở bất kỳ vị trí nào trong RAM, mà không cần phải di chuyển qua các ô nhớ trước đó. Điều này đồng nghĩa với việc RAM cung cấp khả năng truy cập ngẫu nhiên, giúp tăng hiệu suất tổng thể của hệ thống.
Tuy nhiên, RAM là bộ nhớ tạm thời, nghĩa là khi máy tính tắt, dữ liệu trong RAM sẽ bị mất. Như vậy đặt ra yêu cầu về việc lưu trữ dữ liệu lâu dài trên các thiết bị như ổ cứng hoặc SSD.
So sánh điểm giống và khác nhau giữa RAM và ROM là gì?
Đối với bất kỳ một linh kiện điện tử nào cũng có những điểm mạnh và điểm yếu. Không những thế, đôi khi bạn sẽ bắt gặp trong một hệ thống máy tính sẽ có những thiết bị hoạt động cùng chức năng, nhưng chúng chỉ bổ trợ cho nhau. Và đối với RAM và ROM là một minh chứng điển hình nhất. Hãy kiên nhẫn đọc tiếp nội dung sau đây của Hoàng Hà Mobile để hiểu rõ hơn về điểm giống và khác nhau của hai linh kiện này nhé.
Điểm giống nhau
Như thông tin khái niệm vừa chia sẻ ở trên, chúng ta cũng biết được giữa hai linh kiện đều có một điểm giống nhau. Đó chính là cả RAM và ROM đều là nơi lưu trữ dữ liệu cho hệ thống, nhưng RAM chủ yếu được sử dụng cho dữ liệu tạm thời trong quá trình hoạt động của thiết bị.
Bên cạnh đó, cả RAM và ROM đều là một phần quan trọng của cấu trúc bộ nhớ trong máy tính và các thiết bị điện tử khác. Nếu thiết đi hai linh kiện quan trọng này thì hệ thống máy tính và điện thoại không thể nào hoạt động một cách ổn định được.
Điểm khác nhau
Có thể nói, giữa RAM và ROM khác nhau ở rất nhiều mặt. Dựa vào những tiêu chí sau đây bạn sẽ dễ dàng phân biệt được từng loại linh kiện. Cũng như biết được thiết bị của mình cần nâng cấp hay thay thế cái nào để đảm bảo quá trình vận hành tốt nhất.
Hình dáng bên ngoài
Thiết kế bên ngoài là một tiêu chí quan trọng để chúng ta có thể phân biệt hai linh kiện ROM và RAM. Sự khác nhau về hình dáng bên ngoài không chỉ phản ánh chức năng, mà còn thể hiện tính chất và mục đích sử dụng riêng biệt của chúng.
Đầu tiên, ROM là gì? ROM thường có hình dạng và kích thước đa dạng. Các chip ROM nhỏ gọn và tích hợp trực tiếp vào bo mạch chủ. Hoặc nó có thể là một phần của các thiết bị lớn hơn như BIOS chip trong máy tính cá nhân hoặc các chip nhớ trong các thiết bị di động. Một số loại như Flash ROM có thể thấy trong các ổ đĩa USB, thẻ nhớ hoặc các thiết bị lưu trữ khác. Cấu trúc ngoài của ROM thường được thiết kế để bảo vệ và duy trì tính ổn định của dữ liệu lưu trữ trong thời gian dài mà không cần sự can thiệp từ người dùng.
Ngược lại, bạn hãy nhìn vào RAM. Thường có dạng thanh dài và mảnh, kích thước của RAM thường nhỏ hơn so với nhiều thành phần khác trong máy tính, nhưng lại lớn hơn ROM. Thông thường, RAM được gắn trực tiếp vào bo mạch chủ (mainboard) của máy tính và có thể thấy rõ trong các hệ thống máy tính tự lắp ráp. RAM thường có các thanh làm từ vật liệu nhẹ như nhôm để tản nhiệt hiệu quả, và một số mô hình còn có đèn LED hoặc RGB để tạo điểm nhấn thẩm mỹ.
Khả năng lưu trữ
Về khả năng lưu trữ của RAM và ROM thì chúng ta rất dễ nhận thấy được sự khác biệt. Bởi vì ngay từ phần mở đầu giới thiệu RAM và ROM là gì, Hoàng Hà Mobile cũng đã nhắc đến. Trong đó, RAM là loại bộ nhớ khả biến, được thiết kế để lưu trữ dữ liệu trong thời gian ngắn, chủ yếu là dữ liệu và chương trình đang được sử dụng trong quá trình hoạt động.
Tuy nhiên, ROM lại được thiết kế để lưu trữ dữ liệu có tính ổn định và bất biến (tĩnh) theo thời gian. Dữ liệu trong ROM thường được ghi một lần và không thể thay đổi bởi người sử dụng trong điều kiện hoạt động bình thường.
Và ROM có khác biệt lớn nhất so với RAM là ROM có khả năng lưu trữ thông tin kể cả khi tắt máy tính. Còn đối với RAM thì hoàn toàn không thể thực hiện được chức năng này.
Bộ nhớ
RAM là thành phần mà người dùng có thể nâng cấp để thiết bị được hoạt động một cách mạnh mẽ hơn. Chính vì vậy mà bộ nhớ của nó có thể lưu trữ được nhiều dữ liệu, từ 1GB đến 256Gb. Nhờ vào cơ chế này mà những ai muốn thiết kế hình ảnh hay chơi game êm hơn thì sẽ lựa chọn mua máy tính có RAM cao, hoặc đổi mới RAM.
Trái lại, ROM là một phần cố định nên một chip của nó chỉ có bộ nhớ từ 4MB đến 8MB. Với bộ nhớ như thế này nên ROM chỉ có thể lưu trữ dữ liệu nhẹ và ít hơn nhiều so với RAM.
Cách thức hoạt động
Cách thức hoạt động giữa hai linh kiện lưu trữ dữ liệu này cũng là một thông tin thú vị mà bạn cần biết khi đọc bài viết về ROM là gì. Cụ thể đối với RAM thì nó sẽ hoạt động ngay sau khi máy khởi động và nạp hệ điều hành. Còn đối với ROM thì sẽ vận hành khi chỉ cần mới tính được khởi động.
Đặc biệt hơn nữa, các hoạt động của RAM thì người dùng hoàn toàn có thể can thiệp vào. Chẳng hạn như bạn có thể loại bỏ, khôi phục hoặc tiến hành thay đổi dữ liệu. Trong khi đó, đối với ROM thì bạn chỉ được đọc, mà không có quyền tác động đến bất kỳ yếu tố nào.
Tốc độ
Sự khác nhau về tốc độ giữa RAM và ROM là một yếu tố quan trọng khi đánh giá hiệu suất của thiết bị. Bên cạnh đó, tốc độ truy cập và truyền dữ liệu của RAM và ROM có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng xử lý và thời gian khởi động của hệ thống.
RAM được thiết kế để cung cấp tốc độ truy xuất cao và khả năng truy cập ngẫu nhiên, cho phép nhanh chóng đọc và ghi dữ liệu. Tốc độ của RAM đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các ứng dụng và quá trình đa nhiệm, nơi cần phải thực hiện nhiều tác vụ đồng thời. RAM hiện đại thường có tốc độ đo lường bằng đơn vị megahertz (MHz) hoặc gigahertz (GHz). Các đơn vị này đại diện cho số lần truy xuất dữ liệu trong một giây.
Còn về tốc độ của ROM là gì, thì mọi hoạt động có vẻ chậm rãi hơn so với RAM. Dữ liệu trong ROM được đọc tuần tự và không đòi hỏi tốc độ truy xuất cao như RAM. Đồng thời, tốc độ của ROM thường được đo lường dưới dạng tốc độ của bus dữ liệu hoặc các tiêu chuẩn khác tùy thuộc vào loại ROM cụ thể.
Khả năng ghi chép dữ liệu
Tương đồng với tốc độ xử lý dữ liệu thì RAM có khả năng ghi chép dữ liệu nhanh hơn rất nhiều lần so với ROM. Bởi vì nhiệm vụ chính của nó là giúp cho các tác vụ đa nhiệm được triển khai tức thì khi người dùng yêu cầu trên thiết bị. Do đó, RAM bắt buộc RAM phải làm tất cả mọi thứ một cách dễ dàng và gọn gàng.
Trong khi đó, ROM sẽ từ tốn hơn trong khâu ghi chép lại tất cả dữ liệu của máy tính hay thiết bị. Cũng chính vì tất cả dữ liệu trong ROM đã được thiết lập sẵn từ khi nó được tạo ra. Nên nó không cần thiết phải chạy nhanh để ghi thêm thông tin gì vào thiết bị nữa. Điều này đồng nghĩa với một cấu trúc hoạt động mặc định mà chúng ta rất khó có thể tác động vào.
Kết luận
Tìm hiểu thông tin về ROM là gì, cũng như phân biệt ROM với RAM rất cần thiết đối với những bạn nào đang muốn tìm cách chọn dung lượng ROM phù hợp cho thiết bị. Hy vọng qua bài viết trên, Hoàng Hà Mobile có thể giải đáp mọi thắc mắc của người dùng.
Xem thêm:
