Khi làm việc trong lĩnh vực cơ khí, xây dựng hoặc sửa chữa thiết bị, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh chiếc máy hàn hoạt động liên tục để kết nối các chi tiết kim loại lại với nhau. Thiết bị này đóng vai trò quan trọng, giúp tạo ra các mối nối chắc chắn, phục vụ cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn máy hàn là gì, các loại máy hàn phổ biến hiện nay và những kinh nghiệm cần biết để chọn mua máy phù hợp với nhu cầu sử dụng.
Máy hàn là gì?
Về cơ bản,đây là thiết bị được sử dụng để nối hai vật liệu, thường là kim loại, lại với nhau thông qua quá trình tạo ra nhiệt, áp lực hoặc cả hai. Khi máy hoạt động, nguồn năng lượng sẽ làm nóng chảy vùng tiếp xúc giữa hai chi tiết, từ đó tạo điều kiện để chúng kết dính thành một khối liền mạch. Trong một số trường hợp, quá trình này còn cần đến vật liệu bổ sung để hỗ trợ việc lấp đầy các khoảng trống hoặc tăng độ bền cho mối hàn.
Dựa theo cơ chế hoạt động, máy hàn thường được chia thành hai nhóm chính là máy hàn cơ và máy hàn điện tử. Mỗi loại có đặc điểm và cách vận hành riêng, phù hợp với từng nhu cầu sử dụng khác nhau.
Ngoài ra, kỹ thuật hàn cũng có sự phân chia rõ ràng, chủ yếu gồm hai phương pháp: hàn bằng cách làm nóng chảy kim loại trực tiếp tại điểm tiếp xúc hoặc hàn bằng cách vừa đốt nóng chảy vừa thêm vào một lượng vật liệu hàn phù hợp.
Khi thực hiện hàn nóng chảy, vùng tiếp xúc sẽ bị đun đến mức kim loại chuyển sang trạng thái lỏng. Sau khi ngừng gia nhiệt, phần kim loại này nguội đi và kết lại thành một khối rắn chắc. Mối hàn tạo thành sẽ đóng vai trò như cầu nối vững chắc giữa hai bộ phận, giúp kết cấu hoàn chỉnh hơn và chịu được lực tác động trong quá trình sử dụng.
Cấu tạo của máy hàn
Máy hàn được cấu tạo từ nhiều bộ phận khác nhau, mỗi phần đều đảm nhận vai trò riêng để đảm bảo quá trình hàn diễn ra ổn định và hiệu quả. Dù có nhiều loại máy hàn với thiết kế đa dạng, nhưng hầu hết đều có những thành phần cơ bản giống nhau.
Đầu tiên là nguồn điện – bộ phận quan trọng bậc nhất, chịu trách nhiệm cung cấp năng lượng để tạo ra hồ quang. Nguồn điện có thể là dòng điện xoay chiều hoặc một chiều, tùy theo loại máy và mục đích sử dụng. Kế đến là bộ điều khiển, cho phép người dùng điều chỉnh dòng điện và điện áp sao cho phù hợp với từng vật liệu và kỹ thuật hàn cụ thể.
Một bộ phận không thể thiếu khác là dây hàn hoặc que hàn. Đây là vật liệu trung gian, tham gia trực tiếp vào quá trình kết nối hai chi tiết bằng cách nóng chảy và lấp đầy khe hở tại mối hàn. Ngoài ra, mỏ hàn hay còn gọi là súng hàn đóng vai trò dẫn điện từ máy đến vị trí hàn, tạo ra hồ quang điện giúp nung chảy kim loại.
Trong quá trình hoạt động, máy hàn thường sinh nhiệt lớn. Vì vậy, bộ làm mát được tích hợp nhằm duy trì nhiệt độ ổn định cho thiết bị. Tùy vào từng dòng máy, bộ làm mát có thể sử dụng quạt gió hoặc hệ thống làm mát bằng nước để đảm bảo hiệu suất và độ bền.
Các loại máy hàn phổ biến nhất hiện nay
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại máy hàn khác nhau, dưới đây là một số loại phổ biến nhất mà bạn nên tham khảo:
Máy hàn TIG
Máy hàn TIG là thiết bị sử dụng điện cực Wolfram không nóng chảy để tạo ra hồ quang trong môi trường khí trơ như Argon hoặc Heli. Nhờ vào lớp khí bảo vệ này, mối hàn được giữ sạch, tránh bị oxy hóa trong quá trình thực hiện. Đây là một trong những công nghệ hàn hiện đại, thường được áp dụng trong các ngành yêu cầu cao về chất lượng mối hàn.
Máy hàn TIG có thể sử dụng với nhiều loại vật liệu khác nhau như thép không gỉ, nhôm, đồng, magie, niken cùng các hợp kim tương ứng. Tùy vào từng model, máy còn có khả năng hỗ trợ thêm hàn que hoặc tích hợp tính năng cắt Plasma, giúp tăng tính linh hoạt trong công việc. Tuy nhiên, do tính năng đa dạng và công nghệ hiện đại nên giá thành của thiết bị này thường ở mức khá cao.
Ưu điểm lớn nhất của máy hàn TIG là khả năng tạo ra mối hàn đẹp, sạch, độ ngấu tốt và ít bị bắn tóe. Nhờ phạm vi điều chỉnh dòng điện rộng, máy dễ dàng thích ứng với các chi tiết có độ dày khác nhau. Người thợ có thể kiểm soát chính xác hình dáng vũng hàn và độ ngấu theo ý muốn, từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm cuối cùng.
Tuy vậy, quá trình hàn TIG thường tốn thời gian và yêu cầu tay nghề cao. Việc đầu tư máy móc và vật tư đi kèm cũng chiếm chi phí đáng kể, nên không phải xưởng nào cũng dễ dàng trang bị loại máy này.
Máy hàn que
Máy hàn que là thiết bị phổ biến trong ngành cơ khí, còn được gọi với tên quen thuộc là máy hàn hồ quang tay. Lý do có tên gọi này là vì quá trình hàn được thực hiện hoàn toàn thủ công, yêu cầu người thợ phải điều khiển từng thao tác một cách chính xác. Máy thường được sử dụng để hàn các kim loại như sắt, thép và inox, đặc biệt phù hợp khi làm việc với các chi tiết có độ dày vừa phải đến mỏng. Tuy nhiên, loại máy này không thích hợp để hàn kim loại màu như nhôm hay đồng.
Về nguyên lý hoạt động, máy hàn que tạo ra hồ quang điện giữa que hàn và bề mặt vật liệu. Que hàn có lớp vỏ bọc chuyên dụng, khi đốt cháy sẽ tạo ra nhiệt độ cao để làm chảy kim loại, đồng thời hình thành một lớp khí bao quanh giúp bảo vệ mối hàn khỏi tác động của không khí.
Một ưu điểm dễ nhận thấy là máy hàn que có thể hoạt động ở nhiều tư thế khác nhau, kể cả trong không gian hẹp. Thiết bị này không yêu cầu khí bảo vệ nên rất linh hoạt, thích hợp cho các công trình ngoài trời. Ngoài ra, giá máy tương đối phải chăng và dễ tiếp cận với nhiều người dùng.
Tuy vậy, quá trình hàn que có năng suất thấp do phải thường xuyên thay que. Mối hàn cũng dễ bị ảnh hưởng bởi tay nghề, gây ra hiện tượng không đều về hình dạng và chất lượng. Bên cạnh đó, bắn tóe kim loại nhiều và sinh ra khói bụi khiến môi trường làm việc có phần độc hại.
Máy hàn MIG
Máy hàn MIG là thiết bị ứng dụng phương pháp hàn hồ quang kim loại với khí bảo vệ, thường dùng khí trơ như Argon hoặc Heli. Trong quá trình hàn, dây hàn sẽ tự động được cấp liên tục vào vùng hàn, làm nóng chảy để kết dính các bề mặt kim loại. Loại máy này được thiết kế kèm theo bộ cấp dây, có thể tích hợp sẵn trong máy hoặc lắp rời tùy theo cấu hình.
Máy hàn MIG hoạt động hiệu quả với nhiều kim loại, đặc biệt là kim loại màu và các hợp kim như nhôm, đồng, niken. Đây là lựa chọn lý tưởng trong lĩnh vực chế tạo khung xe, bàn ghế, mô tô và nhiều ngành sản xuất cơ khí khác. Nhờ khả năng hàn mạnh và tốc độ làm việc cao, máy giúp nâng cao hiệu quả công việc trong thời gian ngắn.
Một điểm mạnh đáng kể là máy có thể hàn liên tục với tốc độ ổn định, mối hàn tạo ra có độ bóng cao, ít khuyết điểm và không để lại xỉ. Quá trình hàn ít khói, ít bắn tóe, giúp không gian làm việc sạch sẽ hơn và tiết kiệm thời gian vệ sinh sau hàn. Đồng thời, máy cũng tiêu thụ ít điện năng, giảm chi phí vận hành.
Tuy nhiên, máy hàn MIG có giá thành cao và cấu tạo khá cồng kềnh nên khó di chuyển. Bên cạnh đó, khí bảo vệ dễ bị ảnh hưởng bởi gió, gây khó khăn khi sử dụng ngoài trời, nhất là ở những khu vực không được che chắn tốt.
Máy hàn bấm
Máy hàn bấm, còn gọi là máy điểm hoặc máy hàn chập, là thiết bị chuyên dùng để nối hai bề mặt kim loại thông qua việc tạo ra nhiệt từ điện trở khi dòng điện đi qua điểm tiếp xúc. Quá trình này diễn ra nhanh chóng, giúp các chi tiết kim loại được hàn kết dính với nhau chắc chắn mà không cần đến vật liệu phụ trợ. Thiết bị này được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực xây dựng, cơ khí và lắp ráp, đặc biệt là khi cần liên kết các tấm kim loại có độ dày không quá 0.125 inch.
Máy hàn bấm thường được điều khiển bằng hệ thống vi mạch tiên tiến, cho phép người dùng điều chỉnh linh hoạt theo từng yêu cầu công việc. Nhờ cơ chế hoạt động thông minh, thiết bị có thể tạo ra mối hàn kín, liền mạch và có độ bền cao. Ngoài ra, máy hoạt động với tốc độ nhanh, phù hợp đưa vào các dây chuyền sản xuất đòi hỏi năng suất lớn và có khả năng tự động hóa cao.
Một số điểm mạnh nổi bật khác gồm khả năng tiết kiệm điện, độ an toàn cao, tiếng ồn thấp và khả năng hàn ở những vị trí mà các loại máy khác khó tiếp cận. Tuy nhiên, máy hàn bấm có kích thước lớn, trọng lượng nặng và không phù hợp với các chi tiết có độ dày lớn.
Bảng so sánh chi tiết các loại máy hàn
| Loại máy hàn | Đặc điểm nổi bật | Trọng lượng | Giá thành |
| Máy hàn MIG | Áp dụng phương pháp hàn hồ quang kim loại trong môi trường khí bảo vệ. Dễ sử dụng, tốc độ hàn cao, tạo ít xỉ khi làm việc với vật liệu. | Trung bình khoảng 7 – 50kg | Giá khoảng 9.5 – 44.5 triệu. |
| Máy hàn que | Hoạt động theo nguyên lý hàn điện nóng chảy với que hàn. Làm việc hiệu quả ngoài trời, kể cả khi có gió. Xử lý tốt các bề mặt chưa được làm sạch. | Trung bình khoảng 3 – 10kg | Giá khoảng 1.1 – 14.5 triệu. |
| Máy biến thế hàn | Dựa trên nguyên lý máy biến áp xoay chiều. Hàn được nhiều loại vật liệu. Máy gọn nhẹ, có bánh xe hỗ trợ di chuyển tiện lợi. | Trung bình khoảng 20 – 130kg | Giá khoảng 3.5 – 12 triệu. |
| Máy hàn TIG | Sử dụng điện cực Wolfram trong môi trường khí trơ để hàn. Có khả năng kiểm soát nhiệt tốt, tạo mối hàn bóng và đều. | Trung bình khoảng 6 – 20kg | Giá khoảng 3.5 – 19.5 triệu. |
| Máy hàn bấm | Tạo nhiệt nhờ điện trở dòng điện. Phù hợp trong công nghiệp nhẹ, dùng để hàn các chi tiết kim loại mỏng. | Trung bình khoảng 10 – 150kg | Giá khoảng 12 – 80 triệu. |
Một số lưu ý khi chọn mua máy hàn
Xác định nhu cầu sử dụng trước khi mua
Trước tiên, bạn cần làm rõ mục đích sử dụng máy là gì: dùng trong gia đình, xưởng cơ khí nhỏ hay sản xuất công nghiệp. Mỗi mục đích sẽ phù hợp với một loại máy khác nhau như máy hàn que, máy hàn MIG hay TIG.
Chọn loại máy phù hợp với vật liệu hàn
Tùy theo loại vật liệu như sắt, inox, nhôm hay hợp kim mà bạn cần chọn loại máy có khả năng làm việc tương thích. Ví dụ, nếu bạn cần hàn nhôm, nên ưu tiên máy hàn TIG hoặc MIG vì khả năng tạo mối hàn sạch, bền.
Cân nhắc công suất và phạm vi điều chỉnh dòng điện
Máy có dòng điện càng linh hoạt thì càng dễ thích nghi với nhiều độ dày vật liệu. Với các chi tiết mỏng, cần chọn máy có thể điều chỉnh dòng thấp để tránh làm thủng vật liệu.
Chú ý đến thương hiệu và độ bền máy
Máy từ các thương hiệu uy tín thường có linh kiện chất lượng, hoạt động ổn định và ít hư hỏng. Đồng thời, việc bảo hành và hỗ trợ kỹ thuật cũng được đảm bảo hơn.
Tạm kết
Việc hiểu rõ từng loại máy hàn và cách lựa chọn phù hợp sẽ giúp bạn tối ưu hiệu quả công việc, tiết kiệm chi phí và đảm bảo chất lượng mối hàn như mong muốn. Dù bạn là thợ lành nghề hay người mới bắt đầu, lựa chọn đúng thiết bị luôn là bước khởi đầu quan trọng để tạo nên những công trình bền vững và chuyên nghiệp.
Xem thêm:
1 độ C bằng bao nhiêu độ F? Cách chuyển đổi qua lại giữa độ C và độ F trên máy lạnh
