Cứ mỗi dịp cuối năm, cả gia đình lại cùng quây quần bên mâm cơm cúng giao thừa và thầm ước nguyện cho một năm mới bình an, thuận lợi. Chẳng biết từ bao giờ, những phong tục này đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi con người Việt Nam. Dù là người con xa xứ hay những người ở lại nơi quê nhà cũng một lòng hướng về mái ấm. Tuy nhiên, vì quen thuộc quá đỗi mà đôi khi người ta còn chẳng cần biết giao thừa là gì. Dẫu vậy, khi được một vị khách phương xa hỏi thăm, bạn có thể tham khảo bài viết dưới đây và tự hào đáp lời với tất cả tình cảm chân thành nhất.
Giao thừa là gì?
Giao thừa là giờ phút thiêng liêng nhất trong một năm – khoảnh khắc đất trời vạn vật chuyển giao từ năm cũ sang năm mới. Tại Việt Nam, giao thừa thường được tính theo lịch âm và bắt đầu từ 00 giờ 00 phút 00 giây.
Trong dân gian, người ta thường gọi đêm giao thừa với cái tên khác là đêm Trừ Tịch. Ông bà ta tin rằng, thời điểm linh thiêng nhất bắt đầu từ 23:00 đêm 29 (hoặc đêm 30 tùy năm) đến 1:00 sáng mùng 1. Trong giây phút đó, đất trời gần như đạt được trạng thái giao thoa cân bằng giữa âm – dương và nơi nơi ngập tràn trong sức sống mới đầy tươi trẻ với muôn vàn mầm xanh hy vọng.
Trong thời khắc quan trọng đó, các gia đình Việt sẽ làm lễ cúng giao thừa với mâm cơm dâng lên gia tiên, sau đó ngồi quây quần bên nhau nhìn lại một năm đã qua và thầm cầu mong bình an, may mắn, sức khỏe, tài lộc đến với tất cả mọi người. Bên cạnh đó, đây còn là dịp để con cháu trong nhà tưởng nhớ công ơn của bậc sinh thành, những người đã đi trước và góp phần mang đến nguồn sống cho thế hệ hôm nay.
Chẳng biết từ bao giờ, ngày này đã trở thành một phần quan trọng gắn liền với đời sống tinh thần mỗi người, giúp phản ánh văn hóa và bản sắc dân tộc lâu đời của dân tộc Việt Nam.
Có bao nhiêu ngày giao thừa trong 1 năm?
Hầu hết mọi người đều chỉ nhớ đêm giao thừa theo lịch âm. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu giao thừa là gì, bạn sẽ nhận ra một năm có đến 2 ngày giao thừa, bao gồm:
- Giao thừa theo dương lịch: Trong dương lịch, giao thừa cũng là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ với năm mới, nhưng sẽ rơi vào 24:00 đúng ngày 31/12 theo lịch dương.
- Giao thừa theo âm lịch: Giao thừa âm lịch gắn liền với ngày Tết Cổ Truyền (hay Tết Nguyên Đán), sẽ diễn ra trong giờ phút giao thoa giữa đêm 30 tháng 12 (tháng chạp) với ngày mồng 1 đầu năm – tức là đúng 12 giờ đêm. Tùy theo lịch âm từng năm mà ngày này có thể rơi vào 29 hoặc 30 tháng chạp.
Đối với người Việt, đêm giao thừa của dịp Tết Cổ Truyền (tính theo lịch âm) là một ngày cực kỳ quan trọng. Đưa tiễn một năm đã qua và nhìn lại hành trình vấp ngã, trưởng thành của bản thân để chiêm nghiệm những bài học sâu sắc cho riêng mình, đồng thời đón chào năm mới với ước vọng may mắn và thành công – đó là ý nghĩa của đêm giao thừa chăng? Chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn tại những phần tiếp theo của bài viết!
Ý nghĩa của giao thừa là gì?
Đêm giao thừa chính là khoảnh khắc giao thoa giữa năm cũ đã qua và năm mới sắp đến. Vậy nên, người xưa quan niệm rằng đây là thời điểm chúng ta nên bỏ lại tất cả những chuyện đau buồn, không tốt đẹp vào năm cũ, đồng thời đặt niềm tin, hy vọng vào một năm mới với muôn vàn điều may mắn sẽ đến.
Đồng thời, đêm giao thừa cũng là dịp đặc biệt để cả gia đình có cơ thể ngồi lại bên nhau sau một năm xa cách. Dù là một đứa con xa xứ đang ở nơi đất khách quê người, cho đến những người vẫn còn ở lại mảnh đất gốc rễ, tất cả đều sẽ trở về sum vầy dưới một mái ấm mang tên gia đình.
Không chỉ là dịp để mọi người nhìn lại một năm đã qua, tổng kết những điều nhận được, những điều đã mất đi và hướng đến tương lai phía trước, đêm giao thừa còn đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần và văn hóa tín ngưỡng của người Việt.
Những phong tục cần làm trong đêm giao thừa để có một năm mới may mắn
Như vậy, bạn đã hiểu rõ giao thừa là gì và ý nghĩa của đêm đặc biệt này. Tuy nhiên, nếu đêm giao thừa có ý nghĩa quan trọng đến vậy, chúng ta cần làm gì để thu hút may mắn và những điều tốt đẹp đến với mình trong năm mới? Hãy cùng tham khảo các phong tục quen thuộc sau:
Cúng giao thừa
Hàng năm, cứ vào buổi tối đêm 29 hoặc 30 âm lịch, các gia đình Việt lại cùng nhau bày mâm cỗ cúng giao thừa để tạm biệt năm cũ, chào đón năm mới và tưởng nhớ công ơn của ông bà, tổ tiên, những người thân đã khuất. Mặc dù ở mỗi vùng miền, cách bài trí và phong tục cúng bái thường có đôi chút khác biệt, nhưng chung quy lại vẫn hướng về những ý nghĩa và giá trị trên.
Vậy, thời gian cúng giao thừa là gì? Lễ cúng giao thừa sẽ bắt đầu trong thời khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới – tức rơi vào 00:00 của ngày mùng 1. Một số nghi thức sẽ được thực hiện trong lễ thường bao gồm: khấn bái, sám hối với đất trời, tổ tiên, mời những người thân đã quá cố về với gia đình để cùng nhau đón Tết, đồng thời gửi gắm sự mong cầu, hy vọng về một năm mới bình an, may mắn, an khang, thịnh vượng, phát đạt phát tài.
Lựa chọn hướng xuất hành đầu năm
Theo quan niệm phương Đông, ngày đầu năm đóng vai trò vô cùng quan trọng và có thể ảnh hưởng đến mọi khía cạnh trong cuộc sống của gia đình trong năm đó. Vậy nên, thời điểm xuất hành cũng được các gia đình Việt lựa chọn một cách kỹ lưỡng.
Bằng cách chọn đúng thời gian và hướng xuất hành đầu năm, gia chủ có thể thu hút được nhiều may mắn, tiền tài và gặp được thuận lợi trong công việc, cuộc sống. Vì thế, sau khi cúng giao thừa xong, người ta thường sẽ xem và xuất hành với hướng hợp mệnh, hợp tuổi trong thời gian thích hợp nhất.
Ý nghĩa của việc mua muối trong đêm giao thừa là gì?
Có bao giờ bạn tự hỏi, vì sao cứ đến dịp Tết Cổ Truyền, mọi người lại mua muối về cất trong nhà? Người xưa có câu “Đầu năm người đi mua muối, cuối năm nhà đi mua vôi”. Theo quan niệm dân gian, muối là biểu tượng của điềm lành, có khả năng xua đuổi điềm xấu, tà ma, đồng thời tạo nên sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình.
Với niềm tin đó, mỗi năm, người ta lại mua một bịch muối nhỏ đặt trong bao giấy có màu sắc tươi tắn, rực rỡ như màu đỏ, màu vàng để mong cầu cho một năm may mắn, thuận buồm xuôi gió.
Xông đất đầu năm sau đêm giao thừa là gì?
Không biết từ bao giờ, xông đất đã trở thành một tục lệ không thể thiếu trong thời khắc chuyển giao giữa các năm. Người xông đất được hiểu là người đầu tiên đến chúc Tết gia đình bạn, đó có thể là một người bạn ngẫu nhiên ghé thăm, hoặc một người hợp tuổi mà gia đình đã sắp xếp từ trước.
Từ xưa đến nay, người Việt đều tin rằng, người đầu tiên đến chúc Tết gia đình cũng ảnh hưởng đến họ trong năm đó. Vậy nên, họ thường chọn những người hợp tuổi, hợp mệnh và có những phẩm chất hiền hòa, đáng mến với mong muốn đón một năm mới may mắn, tài lộc.
Đi chúc Tết, mừng tuổi
Sau khi cúng giao thừa và chính thức bước sang ngày đầu năm, mọi người thường sẽ dành thời gian đi chúc Tết và đến thăm bạn bè, họ hàng sau một năm xa cách. Những lần gặp mặt đó thường đi kèm với các câu chúc tốt đẹp với ý nghĩa cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và thành công.
Đặc biệt, trong ngày Tết, người lớn thường sẽ lì xì cho trẻ nhỏ. Vậy, ý nghĩa của tục lệ lì xì sau giao thừa là gì? Tương tự, đây cũng là một cách để người ta gửi gắm lời chúc sức khỏe đến các em nhỏ và tạo nên niềm vui đầu năm với đầy tiếng cười trẻ thơ.
Đi lễ chùa, dâng hương, hái lộc
Ngoài những hoạt động trên, mọi người cũng thường dành thời gian đi lễ chùa, hái lộc và dâng hương sau đêm giao thừa. Nếu đã rõ giao thừa là gì, hẳn bạn sẽ hiểu lý do vì sao mọi người lại có hoạt động này trong ngày đầu năm.
Người Việt thường có tín ngưỡng và lòng thành kính đối với Thần Phật. Vậy nên, họ tin rằng, đây là cách để họ cầu an lành, may mắn cho gia đình. Đồng thời, họ cũng sẽ dâng hương, hái lộc để mong cầu những điều tốt đẹp nhất, đồng thời hồi hướng đến cho những người đã khuất trong gia đình.
Những điều tuyệt đối không làm trong đêm giao thừa là gì?
Như đã đề cập ở trên, đối với phần lớn người Việt, đêm giao thừa và những ngày đầu năm đóng vai trò vô cùng quan trọng, thậm chí quyết định đến vận mệnh của họ trong cả một năm. Vậy nên, ngoài những phong tục quen thuộc trên, bạn cũng cần tránh một số điều kiêng kỵ không nên làm trong đêm giao thừa sau:
- Chuẩn bị mâm cúng sơ sài: Mâm cúng được chuẩn bị để dâng lên gia tiên và mời gia tiên về ngự. Bạn vẫn có thể chuẩn bị các món đơn giản, không cần quá đắt tiền nhưng không được phép chuẩn bị một cách sơ sài vì đây là hành vi bất kính, không tôn trọng.
- Hạn chế đổ vỡ: Trong đêm giao thừa và cả những ngày đầu năm, bạn nên cẩn thận và hạn chế gây đổ bể. Bởi lẽ, người xưa cho rằng đây là điềm báo cho sự chia rẽ, bất hòa giữa các thành viên trong năm tới.
- Không nên quét nhà: Quét nhà trong đêm giao thừa và ngày đầu năm được cho là hành động xua đuổi điềm lành vào nhà. Vậy nên, người ta thường kiêng cử quét nhà trong 3 mùng đầu năm.
- Không cãi vã, to tiếng: Cãi vã to tiếng trong ngày đầu năm là một việc đại kỵ, vì nó có thể khiến cho gia đình bạn gặp nhiều mâu thuẫn, bất đồng trong năm sắp tới.
- Không soi gương trong đêm giao thừa: Đêm giao thừa là thời điểm vạn vật, đất trời giao thoa. Trong đêm đó, bạn có thể dễ dàng gặp ma quỷ nếu như nhìn vào gương và đây là một điềm báo không may mắn chút nào.
Lời kết
Bên trên là lời giải đáp cho câu hỏi “Giao thừa là gì?” và một số phong tục quen thuộc thường có trong đêm giao thừa. Chúc bạn và gia đình có một năm mới an khang, thịnh vượng, may mắn, bình an và giàu sức khỏe!
Xem thêm:
