Khi dự thảo mức giảm trừ gia cảnh mới 2026 được công bố, nhiều người lao động băn khoăn: “Thu nhập của tôi bao nhiêu thì bị tính thuế?”. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách tính thu nhập chịu thuế 2026 chi tiết theo dự thảo, giúp bạn dễ dàng biết liệu mình có phải nộp thuế TNCN hay không.
1. Thuế thu nhập cá nhân là gì?
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là khoản tiền mà người có thu nhập phải nộp cho Nhà nước dựa trên phần thu nhập thực nhận của mình.
Loại thuế này được áp dụng cho những người có tiền lương, tiền công hoặc nguồn thu nhập khác như kinh doanh, đầu tư vốn, chuyển nhượng tài sản…
Mục đích của thuế thu nhập cá nhân là để điều tiết thu nhập, góp phần đảm bảo công bằng giữa các tầng lớp trong xã hội – người có thu nhập cao sẽ nộp nhiều hơn, người thu nhập thấp hoặc có người phụ thuộc sẽ được giảm trừ bớt.
Không phải ai có lương cũng phải nộp thuế. Chỉ khi thu nhập vượt qua mức giảm trừ quy định, sau khi trừ các khoản bảo hiểm bắt buộc, mới bắt đầu tính thuế theo biểu thuế lũy tiến từng phần.
Hiểu rõ cách tính thu nhập chịu thuế 2026 giúp bạn chủ động hơn trong việc kê khai và lên kế hoạch tài chính cá nhân.
2. Người phụ thuộc là ai?
Khi tính thuế thu nhập cá nhân, một yếu tố quan trọng là người phụ thuộc – tức là những người mà người nộp thuế đang nuôi dưỡng, chăm sóc.
Việc khai người phụ thuộc giúp giảm bớt số tiền thuế phải nộp, vì mỗi người phụ thuộc sẽ được trừ thêm một khoản cố định hàng tháng.
Theo quy định, người phụ thuộc có thể là:
- Con dưới 18 tuổi, hoặc con trên 18 tuổi nhưng bị khuyết tật, không có khả năng lao động.
- Con đang học đại học, cao đẳng, trung cấp hoặc học nghề, chưa có thu nhập hoặc thu nhập không quá 1 triệu đồng/tháng.
- Vợ hoặc chồng không có việc làm, không có thu nhập ổn định.
- Cha mẹ ruột, cha mẹ vợ/chồng, ông bà, anh chị em ruột hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng hợp pháp, nếu không có thu nhập hoặc thu nhập thấp.
Từ kỳ tính thuế năm 2026, mỗi người phụ thuộc sẽ được giảm trừ 6,2 triệu đồng/tháng (thay vì 4,4 triệu đồng như hiện nay).
Để được áp dụng mức giảm trừ này, người nộp thuế cần đăng ký người phụ thuộc với cơ quan thuế – thường thông qua nơi làm việc hoặc cổng thông tin điện tử của ngành Thuế. Khi kê khai đúng, mức giảm trừ cho người phụ thuộc sẽ được tính trong cách tính thu nhập chịu thuế 2026.
3. Những điểm mới trong dự thảo mức giảm trừ 2026
Trước khi tìm hiểu cách tính thu nhập chịu thuế 2026, bạn cần nắm rõ những thay đổi đáng chú ý mà dự thảo Nghị quyết về giảm trừ gia cảnh lần này mang lại.
1.1 Mức giảm trừ hiện hành
- Theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14, mức giảm trừ gia cảnh hiện tại là 11 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc
- Mức này đã được áp dụng từ năm 2020 và chưa điều chỉnh bất kỳ lần nào kể từ khi CPI thay đổi nhiều.
1.2 Theo dự thảo điều chỉnh, cách tính thu nhập chịu thuế 2026 có thay đổi gì?
Theo dự thảo mới, giảm trừ gia cảnh sẽ được điều chỉnh theo hai phương án:
- Phương án 1 dựa vào chỉ số giá tiêu dùng (CPI), tăng khoảng 21,24% so với năm 2020, tương ứng mức giảm trừ 13,3 triệu đồng cho người nộp thuế và 5,3 triệu đồng cho người phụ thuộc.
- Phương án 2, được lựa chọn thông qua, căn cứ vào tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP bình quân đầu người, dự kiến tăng 40,9% so với năm 2020, đưa mức giảm trừ lên 15,5 triệu đồng và 6,2 triệu đồng tương ứng.
Phương án này khiến ngân sách nhà nước giảm thu khoảng 21.000 tỷ đồng/năm, nhưng được đánh giá là hợp lý hơn, đảm bảo công bằng và hỗ trợ người dân tốt hơn trong bối cảnh chi phí sinh hoạt leo thang.
4. Công thức chung tính thu nhập chịu thuế
Trước khi vào ví dụ chi tiết, ta cần nắm rõ công thức cơ bản cách tính thu nhập chịu thuế 2026:
Thu nhập chịu thuế = Tổng thu nhập – Các khoản giảm trừ và bảo hiểm bắt buộc
Cụ thể:
- Tổng thu nhập: là thu nhập từ tiền lương, tiền công (có thể bao gồm phụ cấp, hoa hồng, thưởng, v.v.).
- Các khoản bảo hiểm bắt buộc: BHXH, BHYT, BHTN theo quy định (tỷ lệ trừ từ lương).
- Các mức giảm trừ (gia cảnh): giảm trừ cho cá nhân + giảm trừ cho người phụ thuộc (nếu có).
Công thức chi tiết:
Thu nhập chịu thuế = (Thu nhập trước khi trừ bảo hiểm) – (Khấu trừ bảo hiểm) – (Giảm trừ cá nhân) – (Giảm trừ người phụ thuộc)
Sau khi tính ra thu nhập chịu thuế, ta tra vào biểu thuế lũy tiến từng phần để tính số thuế phải nộp.
Lưu ý: nếu kết quả thu nhập chịu thuế ≤ 0 (âm hoặc 0), thì không phải nộp thuế TNCN.
Phần tiếp theo sẽ minh họa cách tính thu nhập chịu thuế 2026 qua các ví dụ cụ thể.
5. Ví dụ cụ thể cách tính thu nhập chịu thuế 2026
Dưới đây là các ví dụ minh họa để bạn hình dung rõ cách tính thu nhập chịu thuế theo dự thảo mới:
Giả sử một số giả định chung:
- Tỷ lệ bảo hiểm bắt buộc (BHXH + BHYT + BHTN) là 10,5% (tương tự cơ chế hiện hành).
- Không xét đến các khoản giảm trừ khác (nếu có) ngoài gia cảnh.
- Phương án giảm trừ 15,5 triệu cho cá nhân và 6,2 triệu cho người phụ thuộc
5.1 Trường hợp 1: không có người phụ thuộc, thu nhập 17 triệu/tháng
- Thu nhập trước bảo hiểm: 17.000.000 đồng
- Khấu trừ bảo hiểm (10,5%): 17.000.000 × 10,5% = 1.785.000 đồng
- Thu nhập sau bảo hiểm: 17.000.000 – 1.785.000 = 15.215.000 đồng
- Giảm trừ cá nhân theo dự thảo: 15.500.000 đồng
- Không có người phụ thuộc, giảm trừ phụ thuộc = 0
→ Thu nhập chịu thuế = 15.215.000 – 15.500.000 = –285.000 đồng (âm)
→ Vì thu nhập chịu thuế ≤ 0 → không phải nộp thuế TNCN
Đây là lý do tại sao người có thu nhập khoảng 17 triệu đồng/tháng được xem là “miễn thuế” theo dự thảo mới nếu không có người phụ thuộc.
5.2 Trường hợp 2: có 1 người phụ thuộc, thu nhập 24 triệu/tháng
- Thu nhập trước bảo hiểm: 24.000.000 đồng
- Khấu trừ bảo hiểm (10,5%): 24.000.000 × 10,5% = 2.520.000 đồng
- Thu nhập sau bảo hiểm: 24.000.000 – 2.520.000 = 21.480.000 đồng
- Giảm trừ cá nhân: 15.500.000 đồng
- Giảm trừ người phụ thuộc (1 người): 6.2 triệu đồng
→ Thu nhập chịu thuế = 21.480.000 – 15.500.000 – 6.200.000 = –220.000 đồng (âm)
→ Kết quả ≤ 0 → không phải nộp thuế TNCN
5.3 Trường hợp 3: có 2 người phụ thuộc, thu nhập 31 triệu/tháng
- Thu nhập trước bảo hiểm: 31.000.000 đồng
- Khấu trừ bảo hiểm (10,5%): 31.000.000 × 10,5% = 3.255.000 đồng
- Thu nhập sau bảo hiểm: 31.000.000 – 3.255.000 = 27.745.000 đồng
- Giảm trừ cá nhân: 15.500.000 đồng
- Giảm trừ người phụ thuộc (2 người): 6,2 × 2 = 12.400.000 đồng
→ Thu nhập chịu thuế = 27.745.000 – 15.500.000 – 12.400.000 = –155.000 đồng (âm)
→ ≤ 0 → không phải nộp thuế TNCN
Như vậy, theo ví dụ với phương án 2, người có 2 người phụ thuộc và thu nhập đến ~31 triệu/tháng vẫn sẽ không bị tính thuế — phù hợp với các con số bạn đề cập.
5.4 Trường hợp có thu nhập cao hơn, bắt đầu chịu thuế
Ví dụ: Thu nhập 40 triệu/tháng, không người phụ thuộc:
- Thu nhập sau bảo hiểm: 40.000.000 – (10,5%) = 35.800.000
- Giảm trừ cá nhân: 15.500.000
- Thu nhập chịu thuế = 35.800.000 – 15.500.000 = 20.300.000 đồng
- Ta lấy số này để tính thuế theo biểu lũy tiến từng phần (tương tự cách tính thuế hiện hành).
6. Ảnh hưởng của các phương án giảm trừ lên ngưỡng chịu thuế
Theo tính toán của Bộ Tài chính, sau khi áp dụng cách tính thu nhập chịu thuế 2026 với mức giảm trừ mới:
- Người có thu nhập 17 triệu đồng/tháng (chưa có người phụ thuộc) sẽ không phải nộp thuế.
- Người có 1 người phụ thuộc sẽ được miễn thuế đến mức thu nhập 24 triệu đồng/tháng.
- Người có 2 người phụ thuộc sẽ chỉ bắt đầu nộp thuế nếu thu nhập vượt 31 triệu đồng/tháng.
Điều này đồng nghĩa với việc hàng triệu người lao động hiện đang ở bậc thuế 1 (thuế suất 5%) sẽ được miễn hoàn toàn thuế TNCN từ năm 2026.
Theo số liệu Bộ Tài chính, 95% trong tổng số 2,6 triệu người nộp thuế ở bậc 1 hiện nay sẽ không còn thuộc diện phải đóng thuế. Đây được xem là bước tiến lớn trong chính sách thuế hướng tới người lao động thu nhập thấp và trung bình.
7. Cách tính thu nhập chịu thuế 2026 và lưu ý cho người lao động
Để đảm bảo tính chính xác khi kê khai thuế từ năm 2026, người lao động nên lưu ý:
- Cập nhật mức giảm trừ mới: 15,5 triệu đồng cho bản thân và 6,2 triệu đồng/người phụ thuộc.
- Tính đúng các khoản bảo hiểm bắt buộc (BHXH, BHYT, BHTN).
- Đăng ký người phụ thuộc kịp thời để được giảm trừ đúng hạn.
- Theo dõi biểu thuế lũy tiến – dự kiến có thể được điều chỉnh tương ứng trong thời gian tới.
- Sử dụng công cụ tính thuế điện tử (của Tổng cục Thuế) để tính nhanh thu nhập chịu thuế và số thuế phải nộp.
Kết luận
Nghị quyết mới về mức giảm trừ gia cảnh năm 2026 đánh dấu bước điều chỉnh lớn nhất trong 5 năm qua, với định hướng giảm gánh nặng thuế cho người lao động, thúc đẩy tiêu dùng và đảm bảo công bằng thu nhập.
Với việc hiểu rõ cách tính thu nhập chịu thuế 2026, người dân có thể chủ động lập kế hoạch tài chính và biết rõ mình có phải nộp thuế hay không. Đây là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực hiện đại hóa và nhân văn hóa chính sách thuế thu nhập cá nhân của Việt Nam.
Nguồn: Bộ Tài chính, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, VTV, VietnamPlus, VnExpress, Báo Người Lao Động, Thư Viện Pháp Luật.
XEM THÊM:
![Bảng giá iPhone mới và loạt ưu đãi khủng: Cập nhật mới nhất [2025]](https://hoanghamobile.com/tin-tuc/wp-content/uploads/2025/12/iPhone-13-768x402.jpg)
