Lens máy ảnh là gì? Các loại lens và cách chọn lens phù hợp cho máy ảnh

Lens máy ảnh là bộ phận quan trọng, quyết định cách ánh sáng đi vào máy và chất lượng hình ảnh cuối cùng. Khi tìm hiểu về lens là gì, bạn sẽ thấy đây chính là “con mắt” của máy ảnh, giúp ghi lại mọi khoảnh khắc với độ sắc nét và chiều sâu ấn tượng. Sau đây, Hoàng Hà Mobile sẽ tổng hợp kiến thức về lens máy ảnh, các loại lens phổ biến và kinh nghiệm lựa chọn lens tối ưu cho máy ảnh của bạn.

Lens là gì?

Lens, hay còn gọi là ống kính máy ảnh, là bộ phận quan trọng của một chiếc máy ảnh, đóng vai trò như “đôi mắt” giúp máy thu nhận ánh sáng từ cảnh vật và hội tụ vào cảm biến hoặc phim. Nếu thân máy ảnh được ví như cơ thể, thì lens chính là mắt, quyết định cách ánh sáng đi vào và cách hình ảnh được ghi lại. Một chiếc lens chất lượng sẽ đảm bảo hình ảnh rõ ràng, ít biến dạng và màu sắc trung thực, đồng thời tạo ra các hiệu ứng đặc biệt như xóa phông hay hiệu ứng chiều sâu.

Ống kính có nhiều loại, từ ống kính gắn cố định trên máy film cũ đến những lens hiện đại cho DSLR và mirrorless. Lens không chỉ tác động trực tiếp đến chất lượng hình ảnh mà còn ảnh hưởng đến cách người chụp sáng tạo và kiểm soát cảnh vật. Lens còn có khả năng thay đổi tiêu cự, khẩu độ và tích hợp các tính năng như lấy nét tự động, chống rung hoặc lấy nét thủ công, giúp người dùng linh hoạt trong mọi điều kiện chụp.

Các loại lens máy ảnh trên thị trường

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại lens máy ảnh với thiết kế, tiêu cự và chức năng khác nhau, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dùng từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp. Trước khi tìm hiểu sâu về từng loại ống kính, bạn nên nắm rõ lens là gì để hiểu vai trò và tầm quan trọng của thiết bị này trong việc tạo nên một bức ảnh chất lượng.

Ống kính một tiêu cự

Ống kính một tiêu cự, hay còn gọi là prime lens, là loại ống kính có tiêu cự cố định, ví dụ như 35mm, 50mm hay 85mm. Điểm nổi bật của loại lens này là khẩu độ lớn, cho phép thu nhiều ánh sáng, đặc biệt phù hợp với những điều kiện ánh sáng yếu hoặc chụp ban đêm. Prime lens cũng nổi tiếng với chất lượng hình ảnh sắc nét, ít biến dạng so với lens zoom, đồng thời giúp tạo hiệu ứng bokeh đẹp mắt, làm nổi bật chủ thể và làm mờ nền một cách tự nhiên.

Một ưu điểm khác của prime lens là nhẹ và gọn, thuận tiện mang theo khi đi chụp ngoài trời hoặc du lịch. Tuy nhiên, vì tiêu cự cố định nên người chụp phải di chuyển để điều chỉnh khung hình, điều này đôi khi yêu cầu kỹ năng bố cục tốt. Prime lens thường được các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp và người mới học yêu thích nhờ khả năng kiểm soát ánh sáng, độ sâu trường ảnh và sự ổn định hình ảnh, đồng thời giá cả cũng đa dạng, từ các loại phổ thông đến cao cấp.

Việc sử dụng prime lens còn giúp người chụp phát triển mắt nhìn nghệ thuật, học cách định hình khung cảnh và bố cục từ góc cố định. Điều này khiến cho các hãng nổi tiếng thường cung cấp nhiều phiên bản prime lens với khẩu độ khác nhau, từ f/1.8 đến f/1.2, phù hợp với từng nhu cầu sáng tạo riêng biệt.

Ống kính zoom

Khác với prime lens, ống kính zoom có khả năng thay đổi tiêu cự, ví dụ 24–70mm hay 70–200mm, giúp người chụp linh hoạt trong việc điều chỉnh khung hình mà không cần di chuyển nhiều. Nếu bạn mới tìm hiểu lens là gì, thì zoom lens chính là loại ống kính cho phép thay đổi góc nhìn một cách dễ dàng, phù hợp với nhiều phong cách chụp khác nhau. Zoom lens đặc biệt hữu ích trong các tình huống chụp đa dạng, từ phong cảnh, sự kiện, đến thể thao hay chụp ngoài trời. 

Điểm mạnh của zoom lens là tính đa dụng, giảm số lượng lens cần mang theo, tiết kiệm thời gian thay lens và thuận tiện cho các chuyến đi xa. Tuy nhiên, lens zoom thường nặng hơn và có khẩu độ nhỏ hơn prime lens, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng chụp trong điều kiện ánh sáng yếu và tạo hiệu ứng bokeh kém hơn. Một số lens zoom cũng dễ gặp hiện tượng quang học như biến dạng hoặc quang sai màu, nhưng các hãng lớn đã cải tiến để giảm thiểu vấn đề này.

Người dùng có thể lựa chọn zoom lens theo nhu cầu: góc rộng (wide zoom) 16–35mm cho phong cảnh, tiêu chuẩn (standard zoom) 24–70mm cho đa dụng, hay telephoto zoom 70–200mm cho chụp xa như thể thao, động vật. Đồng thời, zoom lens cũng thích hợp cho cả nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp lẫn người mới, nhờ sự linh hoạt và khả năng thích ứng với nhiều tình huống.

Ống kính góc rộng

Ống kính góc rộng có tiêu cự nhỏ, thường dưới 35mm, giúp mở rộng góc nhìn và ghi lại nhiều chi tiết trong khung hình. Nếu bạn đang tìm hiểu lens là gì và loại nào phù hợp để chụp không gian lớn, thì lens góc rộng chính là lựa chọn lý tưởng cho các thể loại như phong cảnh, kiến trúc, nội thất hay những nơi có không gian chật hẹp. Nhờ đặc điểm này, ống kính có thể tạo ra cảm giác không gian sâu hơn, mang đến những bức ảnh sống động, thoáng đãng và tràn đầy chiều sâu.

Lens góc rộng có thể gặp hiện tượng biến dạng hình ảnh, như barrel distortion, khiến các đường thẳng trở nên cong, nhưng với các kỹ thuật chỉnh sửa hậu kỳ hoặc lens cao cấp, vấn đề này có thể kiểm soát tốt. Loại lens này thường có khẩu độ vừa phải, nhưng vẫn đảm bảo đủ ánh sáng để chụp trong nhiều điều kiện khác nhau.

Ống kính telephoto

Ống kính telephoto có tiêu cự dài, thường từ 70mm trở lên, cho phép chụp các vật thể ở khoảng cách xa mà vẫn giữ chi tiết rõ nét. Lens telephoto phổ biến trong chụp thể thao, động vật hoang dã, sự kiện hoặc bất kỳ tình huống nào mà người chụp không thể tiếp cận gần chủ thể. Điểm mạnh của lens này là khả năng cô lập chủ thể, tạo bokeh đẹp và làm mờ nền, nhấn mạnh sự tập trung vào vật thể chính.

Telephoto lens thường nặng và dài, đôi khi cần chân máy để ổn định hình ảnh, nhưng các phiên bản có tính năng ổn định hình ảnh (IS, VR, OSS) giúp giảm rung khi cầm tay. Lens telephoto cũng dễ bị các hiện tượng quang học như chromatic aberration, nhưng các dòng cao cấp thường trang bị thấu kính phi cầu và lớp phủ chống phản xạ để giảm thiểu.

Ống kính macro

Macro lens là loại ống kính chuyên dụng cho chụp cận cảnh, cho phép ghi lại chi tiết cực nhỏ của vật thể, từ hoa lá, côn trùng đến sản phẩm nhỏ. Nếu bạn đang tìm hiểu lens là gì và muốn khám phá thế giới vi mô qua ống kính, thì lens macro chính là lựa chọn hoàn hảo. Với tiêu cự thường từ 50–200mm và khả năng lấy nét ở khoảng cách rất gần, loại lens này giúp thể hiện độ sắc nét, chi tiết và chiều sâu tối đa mà các ống kính thông thường khó đạt được.

Một ưu điểm nổi bật của macro lens là khả năng tạo bokeh mịn ở khoảng cách gần, làm nổi bật chủ thể và tạo hiệu ứng thị giác ấn tượng. Macro lens cũng hỗ trợ AF và MF, giúp người chụp linh hoạt kiểm soát chi tiết lấy nét. Tuy nhiên, vì tiêu cự gần nên người chụp cần chú ý ánh sáng và độ rung máy, đồng thời có thể cần chân máy hoặc đèn bổ sung để đạt chất lượng tốt nhất.

Những điều cần biết về lens máy ảnh

Trước khi đầu tư vào một chiếc lens, người dùng cần hiểu rõ về các chức năng, thông số kỹ thuật và tính năng đặc biệt của ống kính. 

Lấy nét tự động (Autofocus – AF) và thủ công (Manual Focus – MF)

Lấy nét là yếu tố quan trọng quyết định độ sắc nét của bức ảnh. Hầu hết lens hiện đại đều hỗ trợ AF, giúp máy tự động điều chỉnh khoảng cách lấy nét nhanh chóng và chính xác, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng tốt hoặc cảnh vật có độ tương phản cao. Tuy nhiên, trong những trường hợp ánh sáng yếu, cảnh thiếu tương phản hoặc chụp macro, AF có thể hoạt động không hiệu quả. Khi đó, chuyển sang chế độ MF cho phép người chụp kiểm soát chính xác vùng nét, đảm bảo kết quả tốt nhất.

MF còn giúp người chụp sáng tạo hơn, điều chỉnh lấy nét theo ý muốn để tạo hiệu ứng bokeh hoặc làm nổi bật các chi tiết quan trọng. Nhiều lens có công tắc AF/MF trực tiếp trên thân lens, thuận tiện chuyển đổi nhanh chóng trong quá trình chụp. 

Ổn định hình ảnh

IS, VR, hoặc OSS là những tính năng giúp giảm rung máy, đặc biệt khi chụp với lens tele hoặc tốc độ màn trập chậm. Nếu bạn đang tìm hiểu lens là gì và cách chọn ống kính phù hợp, thì việc hiểu về công nghệ ổn định hình ảnh là rất quan trọng. Những ống kính có tính năng chống rung cho phép người chụp cầm máy lâu hơn mà vẫn giữ được hình ảnh sắc nét, giảm nguy cơ mờ do chuyển động.

Các lens hiện đại tích hợp IS còn có nhiều chế độ, ví dụ chế độ chỉ ổn định cho ảnh tĩnh, hoặc chế độ ổn định theo chuyển động ngang/dọc, giúp linh hoạt trong nhiều tình huống. Và việc bạn lựa chọn lens có IS phù hợp sẽ nâng cao khả năng sáng tạo, đặc biệt khi chụp ngoài trời hoặc trong điều kiện ánh sáng khó kiểm soát.

Khẩu độ và f‑stop

Khẩu độ quyết định lượng ánh sáng đi vào máy và ảnh hưởng trực tiếp đến độ sâu trường ảnh. Khi tìm hiểu lens là gì, bạn sẽ thấy khẩu độ là một trong những yếu tố quan trọng nhất của ống kính, ảnh hưởng đến độ sáng, độ nét và hiệu ứng hình ảnh tổng thể. 

Số f thấp tương ứng với khẩu mở lớn, cho phép ánh sáng đi vào nhiều hơn, giúp chụp tốt trong điều kiện thiếu sáng và tạo hiệu ứng nền mờ (bokeh) đẹp mắt. Ngược lại, f cao giúp tăng độ sâu trường ảnh, giúp tất cả các đối tượng trong khung hình đều sắc nét và rõ ràng hơn.

Lens “nhanh” với f/1.8, f/2.0 hoặc f/2.8 thường được yêu thích vì khả năng thu sáng tốt và tạo hiệu ứng nghệ thuật. Chọn lens với khẩu độ phù hợp tùy thuộc vào mục đích sử dụng: chụp chân dung cần bokeh đẹp, chụp phong cảnh cần độ sâu trường ảnh rộng. Đồng thời, khẩu độ còn ảnh hưởng đến tốc độ màn trập và ISO, giúp cân bằng sáng hiệu quả trong mọi tình huống.

Khả năng chống chịu thời tiết

Một số lens cao cấp được thiết kế chống bụi, nước và chịu được thời tiết khắc nghiệt, giúp người chụp yên tâm sử dụng ngoài trời trong nhiều điều kiện khác nhau. Khi tìm hiểu lens là gì, bạn sẽ thấy rằng ngoài các yếu tố quang học, độ bền và khả năng chống chịu môi trường cũng là tiêu chí quan trọng khi chọn mua ống kính. Các khe nối, nút bấm và thấu kính của loại lens này thường được bịt kín để hạn chế tác động từ mưa, bụi hoặc độ ẩm. 

Chọn lens có khả năng chống chịu tốt không chỉ đảm bảo tuổi thọ ống kính mà còn giúp duy trì chất lượng hình ảnh ổn định trong nhiều điều kiện môi trường. Đây là yếu tố cần cân nhắc khi bạn đầu tư lens cho mục đích chuyên nghiệp.

Kinh nghiệm chọn lens (ống kính) phù hợp cho máy ảnh

• Trước hết, bạn cần đảm bảo lens tương thích với ngàm máy ảnh: lens Canon không thể sử dụng trực tiếp trên máy Nikon hay Sony. 
• Tiếp theo, cân nhắc cảm biến máy: máy APS-C có thể dùng lens full-frame nhưng hiệu quả khác nhau, trong khi ngược lại thường không.
• Khẩu độ là yếu tố quan trọng, tùy thuộc vào điều kiện ánh sáng và hiệu ứng bạn muốn đạt. Nếu chụp ban đêm hoặc muốn bokeh mịn, chọn lens khẩu lớn (f/1.8–f/2.8). 

• Đối với phong cảnh hoặc chụp trong nhà, khẩu độ vừa phải cũng đủ. Đồng thời, tính năng ổn định hình ảnh (IS/VR/OSS) là lợi thế khi chụp cầm tay, lens tele hoặc quay video.
• Mục đích sử dụng lens cũng quyết định loại lens cần chọn: góc rộng cho phong cảnh, tele cho thể thao hoặc động vật, macro cho chi tiết cận cảnh. 
• Ngoài ra, chất lượng quang học, lớp phủ chống phản chiếu, chống bụi/nước, thấu kính phi cầu, fluorite… đều ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng. 

Lời kết

Chọn được lens phù hợp sẽ nâng cao chất lượng hình ảnh và trải nghiệm nhiếp ảnh, giúp người chụp sáng tạo linh hoạt trong mọi tình huống. Khi hiểu rõ lens là gì và nắm vững đặc điểm của từng loại ống kính như prime, zoom, góc rộng, tele hay macro, bạn sẽ dễ dàng đưa ra quyết định đúng đắn khi đầu tư thiết bị. Với những kiến thức và kinh nghiệm được chia sẻ, bạn hoàn toàn có thể chọn lựa ống kính phù hợp, ghi lại những bức ảnh đẹp, chuyên nghiệp và đầy ấn tượng.

XEM THÊM:

Máy ảnh cơ là gì? Phân biệt máy ảnh cơ và máy ảnh kỹ thuật số

TOP 10 máy ảnh cơ chất lượng, giá hấp dẫn cho người mới “nhập môn”