Google xóa hàng trăm ứng dụng độc hại khỏi Play Store

Google vừa loại bỏ hơn 350 ứng dụng khỏi Play Store sau khi phát hiện một chiến dịch gian lận quảng cáo khổng lồ có tên IconAds. Dù đã bị xóa khỏi kho ứng dụng, những phần mềm này vẫn tồn tại trên thiết bị người dùng nếu đã được cài đặt trước đó. Người dùng nên cẩn thận vì phần mềm độc hại đơn giản nhưng quy mô lớn vẫn có thể gây tổn hại đáng kể trong hệ sinh thái số.

Google xóa hàng trăm ứng dụng độc hại khỏi Play Store

Hoạt động gian lận quảng cáo có tên IconAds vừa bị phanh phui là một trong những ví dụ mới nhất cho thấy mức độ tinh vi và quy mô lớn của các mối đe dọa kỹ thuật số hiện đại. Theo nhóm nghiên cứu Satori của Human Security, IconAds tạo ra khoảng một tỷ yêu cầu quảng cáo mỗi ngày, gây tổn hại không chỉ cho hệ sinh thái quảng cáo mà còn làm giảm hiệu năng thiết bị và ảnh hưởng lòng tin người dùng.

Mô hình hoạt động của IconAds không có gì lạ: các ứng dụng được đóng gói lại, sử dụng tên gọi dễ nhầm lẫn và biểu tượng bắt chước ứng dụng hợp pháp, thậm chí đôi khi sao chép cả biểu tượng Cửa hàng Play chính thức. Sau khi được cài đặt, các ứng dụng này thực hiện quy trình nền để tạo lưu lượng truy cập giả, qua đó hiển thị quảng cáo ẩn và tạo doanh thu không chính thức từ các nhà quảng cáo. Mục tiêu sau cùng vẫn là tiền, thông qua việc đánh lừa các hệ thống quảng cáo bằng lượt hiển thị không có thật.

Điểm đáng chú ý là quy mô chiến dịch: hàng trăm ứng dụng với hàng nghìn biến thể được phân phối qua các miền khác nhau. Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng đây là một cơ sở hạ tầng gian lận có tổ chức. Điều này cho thấy các nhóm đứng sau IconAds có chiến lược bài bản và nguồn lực đủ lớn để mở rộng phạm vi ảnh hưởng mà không bị phát hiện trong thời gian dài.

Những ứng dụng “vô hại” và nguy cơ từ chính thiết bị người dùng

Một trong những chiêu thức hiệu quả nhất của IconAds là nguỵ trang. Các ứng dụng được thiết kế để trông đơn giản, vô hại và dễ bị lãng quên. Sau khi cài đặt, chúng hoạt động âm thầm trong nền, gần như không tạo ra bất kỳ dấu hiệu rõ ràng nào để người dùng nghi ngờ. Vì vậy, dù đã bị Google xóa khỏi Cửa hàng Play, nếu đã được cài đặt trước đó, chúng vẫn tồn tại trên thiết bị và tiếp tục hoạt động như thường lệ.

Play Protect – công cụ bảo mật của Google lại không có khả năng xóa ngược các ứng dụng đã được cài đặt trước khi bị gỡ bỏ. Vì thế người dùng phải chủ động kiểm tra danh sách ứng dụng trên điện thoại, tìm kiếm những ứng dụng có biểu tượng lạ, tên không rõ ràng hoặc không hoạt động như mong đợi, sau đó gỡ cài đặt thủ công. Ngoài ra, các chuyên gia còn khuyến cáo người dùng nên:

• Cập nhật phần mềm thường xuyên để đảm bảo các bản vá bảo mật mới nhất được áp dụng.

• Kích hoạt Play Protect nếu chưa bật.

• Tránh cài đặt ứng dụng có tên mơ hồ, lượt tải thấp, không rõ nhà phát triển.

Cuộc chiến dai dẳng giữa Play Store với phần mềm gian lận

IconAds không phải là chiến dịch đầu tiên kiểu này. Trước đó, từng có các mạng lưới gian lận khác như HiddenAds hay BADBOX, cho thấy một thực tế rằng: phần mềm độc hại không cần quá phức tạp để gây ảnh hưởng, chỉ cần mở rộng quy mô đủ lớn. Các ứng dụng gian lận không nhất thiết phải đánh cắp dữ liệu hay phá hoại thiết bị; chúng chỉ cần khai thác hệ thống quảng cáo thì điều vẫn gây thiệt hại đáng kể về tài chính và hiệu năng của thiết bị.

Google đã hành động nhanh chóng để gỡ bỏ hơn 350 ứng dụng liên quan đến IconAds khỏi Play Store. Tuy nhiên việc xuất bản một ứng dụng lên Cửa hàng Play vẫn còn khá dễ dàng, và các bước kiểm duyệt sơ bộ vẫn để lọt nhiều phần mềm độc hại tinh vi. Vì thế người dùng cần biết và thường xuyên rà soát thiết bị và tránh cài đặt những ứng dụng không rõ nguồn gốc.